سازمان خواروبار جهانی ملل متحد (FAO) هر سال را با عنوان خاصی نامگذاری می نماید. سال 2023 توسط این سازمان، به نام سال جهانی "ارزن" یا " ارزنیان (گروه غلات از خانواده ارزن)" نامگذاری شده است.
نوشته: Tram Anh Thi Nguyen, Kim Anh Thi Nguyen و Curtis Jolly
نشریه MDPI (Multidisciplinary Digital Publishing Institute)، سپتامبر 2019
ترجمه: علی قوام پور
چکیده:
دولت ویتنام تولید و صادرات میگو را به عنوان رکن توسعه اقتصاد روستایی تعیین نموده است. در این راستا، اهداف تعیین شده به ارتقاء بازدهی صنعت از طریق افزایش تولید وابسته است. از طرفی، نهادهای تحقیقاتی ملی و بین المللی نگرانی‌های خود را مبنی بر چالش های محیطی و تغییرات اقلیمی همچون نفوذ آب شور به منابع آب شیرین، آلودگی آب، شیوع انواع بیماری ها، تخریب رویشگاه های حرّا و منابع طبیعی در اثر توسعه بی رویه آبزی پروری عنوان نموده اند. مشکلات اجتماعی همچون تعارض منافع کابران در زمینه استفاده از منابع آب، مشکلات مرتبط با امنیت غذایی، موانع تعرفه ای و تلاش رقبا برای مخدوش کردن آبزی پروری نیز این صنعت را به چالش کشیده است. این موارد، موجب بروز مشکلاتی در زمینه صدور تأییدیه برای مزارع پرورش در مقیاس خرد گردیده و پرسش هایی را در خصوص امکان استاندارد سازی آن ها در صحنه رقابت جهانی موجب شده است. برخی سؤالات مطرح شده عبارتند از اینکه چگونه می توان پرورش دهندگان میگو در مقیاس خرد را جهت رعایت استانداردهای بین المللی متقاعد نمود؟ آیا پرورش میگو در مقیاس خرد قادر است در کنار پرورش فوق متراکم به صورت پایدار و در فضایی رقابتی تداوم یابد؟
مدل پیشنهادی با هدف سازماندهی مزارع پرورش با منابع محدود که در قالب تعاونی و با اتخاذ رویکرد پرورش فوق متراکم میگو، به صورت سرمایه گذاران کلان فعالیت کرده اند، قادر به تولید بیشتر و سود و درآمد بالاتر، نیاز به آب و زمین کمتر و در عین حال دستیابی به سازگاری بیشتر با محیط زیست بوده اند.
بالطّبع، سرمایه مورد نیاز برای پرورش دهندگانی که با توان اندک سرمایه گذاری به این مدل وارد می شوند بالا خواهد بود. با این حال، با توجه به تمایلی که بانک ها نسبت به مدل های تامین مالی مزارع خرد ادغام شده با شرکت های بزرگتر (که تولید خود را در قالب سامانه های فوق متراکم انجام می دهند) در کنار کمک های دولتی نشان داده اند، اینگونه واحدهای تولیدی قادر خواهند بود نسبت به سامانه های تولید باز (Open) و دارای تراکم ذخیره سازی پائین تر، به سطوح بالاتری از پایداری دست یابند.
Silvofishery: سیستم آبزی پروری هماهنگ با محیط زیست
نوشته: Fumio Takashima (دانشگاه شیلات توکیو، ژاپن)
ترجمه: علی قوام پور
ملاحظاتی که می بایست در راه اندازی سامانه Silvofishery مد نظر قرار گیرند به شرح ذیل می باشد:
مشکلات
وضعیت استخرها و دیواره آن ها به دلیل فرسایش دائما در معرض تغییر است. از طرفی، خاک رویشگاه های حرّا نسبتاً سست بوده و از فشردگی کمی برخوردار است (اغلب رسی-ماسه ای با مواد آلی فراوان است). بنابراین شیب دایک باید 1:2 یا 1:1.25 بوده و ضریب فشردگی لایه ها می بایست در حدود 40 درصد باشد. برای پرهیز از نشت آب از دیواره ها، خاک در مرکز دایک باید دارای نفوذپذیری کمی (به عنوان مثال دارای هسته رسی) باشد.
اگرچه یکی از اهداف Silvofishery افزایش درآمد ساکنین محلی است، با این حال حفاظت از رویشگاه های حرا بایستی عمیقاً مورد توجه قرار گیرد. البته در ابتدای راه اندازی این سیستم، با توجه به اینکه درختان حرا هنوز جوان هستند مشکلات کمتری وجود دارد. اما با رشد نهال های حرّا تولید ماهی به دلیل سایه اندازی بر آب (Shading) و نیز حضور شکارچی، تولید ماهی نیز کاهش می یابد. به عنوان مثال حوضچه های پروژه Cilacap طی 4 سال کاملاً با درختان حرا پوشانده شد. به همین دلیل توصیه می شود کاشت نهال ها به تدریج انجام شود. به عنوان مثال، هر شش ماه تا یک سال، صرفاً در 10 تا 15 درصد از سطح مورد نظر نهال غرس شود.
ملاحظات
در مرحله مکان یابی لازم است کیفیت آب، نوع خاک، تغییرات جزر و مدی، ورودی و خروجی آب، گونه های درختان حرا و گیاهان موجود در منطقه، دسترسی به نیروی کار، دسترسی به بازار و مصرف کنندگان محصولات مورد ارزیابی قرار گیرد.
برای احداث سیستم، طراحی، مصالح مناسب، نیروی کار، و مجوزات قانونی می بایست به نحو مناسب تأمین شود.
برای انتخاب گونه مناسب نهال های حرّا، باید به گونه مناسب، کیفیت نهال، قیمت، منبع عرضه و کیفیت حمل و نقل توجه گردد.
در مرحله انتخاب آبزی، لازم است میزان سازگاری، ارزش اقتصادی، بومی و یا غیر بومی بودن گونه و روش تولید لارو مورد توجه واقع شود.
در ملاحظات محیطی و محلی، توجه به مسائلی همچون کمیت و کیفیت آب، قابلیت اتکاء منبع تأمین آب، امکان تامین بچه لارو آبزیان از محیط وحشی و شکارچیان طبیعی (جانوران گوشتخوار) لازم است.
مواردی که می بایست در طول دوره پرورش به آن ها توجه شود عبارتند از: وضعیت رشد و بقا، تغییر در تراکم آبزی، کیفیت آب (مشاهده روزانه)، مقدار کود مصرفی، مدیریت تغذیه، سلامت آبزی، برداشت، فروش، بازدیدکنندگان، حوادث غیرمترقبه و ترازنامه هزینه و درآمد.
و به منظور شناخت جامعه محلی، می بایست بافت جمعیتی، تعداد علاقمندان به راه اندازی این سامانه، وضعیت اشتغال، خدمات و زیر ساخت های موجود در منطقه مورد ارزیابی واقع شود.
همانند سایر سخت پوستان، میگوها نیز دارای اسکلت خارجی هستند که رشد آنها را محدود می سازد. به همین دلیل و برای رشد، می بایست پوست اندازی نموده و اسکلت خارجی خود را به صورت دوره ای تعویض کنند.
به اسکلت خارجی میگو،کوتیکول نیز گفته می شود که عمدتا از کیتین، املاح کلسیم، پروتئین و چربی تشکیل شده است. کوتیکول پوسته ای محکم است که از بدن میگوها محافظت می کند با اینحال محدود کننده رشد میگوها نیز می باشد. متناسب با رشد، حجم بدن میگو نیز با محدودیت اسکلت خارجی (کوتیکول) مواجه می شود. از این رو فرآیند پوست اندازی به عنوان عامل برطرف کننده محدودیت رشد، این روند را تداوم می بخشد. اما همین موضوع، به نمودار رشد میگوها، شکلی پلکانی (و نه خطی) داده است.
به طور کلی، فرآیند پوست اندازی در میگوها دارای سه مرحله عمومی است:
مرحله پس از پوست اندازی (Postmolt): در این مرحله میگو در حال بازیافت انرژی و فعالیت خود بعد از صرف انرژی بالا برای پوست اندازی قبلی است. میگوها برای رشد خود و تطبیق اندازه بدن با پوسته جدید، مقدار زیادی آب جذب می نمایند.
مرحله بین دوبار پوست اندازی (Intermolt): در طول این مرحله، فعالیت میگوها به روال معمول بازگشته، تغذیه در حداکثر میزان خود قرار دارد. رشد میگو در این مرحله با شیب ثابتی تداوم داشته و پوسته عملکرد حفاظتی خود را بازیافته است.
مرحله پیش از پوست اندازی (Premolt): میگو برای پوست اندازی بعدی آماده می شود. فعالیت های تغذیه ای میگوها در این مرحله کاهش یافته و کوتیکول جدید در زیر پوسته فعالی در حال شکل گیری است.
فیلمی که در لینک زیر قرار داده شده است، مرحله پوست اندازی نهایی یک میگوی آب شیرین را نمایش می دهد:
ترجمه: علی قوام پور
3. مدیریت کیفیت آب
آبزی پروری به ندرت در یک منطقه مشخص به عنوان تنها مصرف کننده منابع آبی می باشد و به همین دلیل مدیریت کاربری های متعدد به صورت یکپارچه امری ضروری است. آب، اصلی ترین منبع مشترک مورد استفاده در آبزی پروری است. لذا، حفظ کیفیت آب در حداقل سطوح کیفی برای مزرعه آبزی پروری و از طرفی مدیریت اثرات ناشی از کاربری های چند گانه و متعدد در دامنه ظرفیت تحمل اکوسیستمی، حائز اهمیت فراوان است.
مفهوم ظرفیت تحمل با مدیریت یکپارچه مبتنی بر اکوسیستم مرتبط بوده و مکمل برنامه ریزی فضایی و پهنه بندی است.
Ross (2013) مراحل مختلف برنامه ریزی فضایی و مدیریت آبزی پروری را بر اساس جدول 1 با رویکردی یکپارچه پیشنهاد نموده است.
جدول1: ویژگی مراحل کلیدی (برآورد پتانسیل تولید، پهنه بندی، مکان یابی و ظرفیت تحمل) در مدیریت برنامه ریزی مکانی برای آبزی پروری (Ross,2013)
لینک مشاهده جدول در اندازه بزرگتر
این مدل، تفاوت ها و ماهیت تکمیل کننده این مراحل را به خوبی نشان داده و طرح مناسبی است که به رشد پایدار کمک نموده و می توان از آن در موضوعات مختلف استفاده نمود.
ظرفیت تحمل در چارچوب نگرش EAA با هدف تعیین محدوده حداکثر تولید در آبزی پروری در یک منطقه مشخص و بر اساس محدودیت های زیست محیطی و اجتماعی تعریف می شود. این شاخص را می توان در مقیاس های مختلف، از سطح مزرعه تا منطقه برآورد نمود. با این حال، در این مطلب تمرکز بر تخمین ظرفیت تحمل در مقیاس گسترده (مناطق بزرگتر از سطح مزرعه پرورش) برای تعمیم به مدیریت یکپارچه آبزی پروری خواهد بود.
روش های مختلفی برای مدیریت یکپارچه به منظور بهبود مدیریت کیفی آب در آبزی پروری ساحلی و آبزی پروری درون سرزمینی بر اساس تعیین تراکم مجاز و یا فواصل بین مزارع تعریف شده است. از آن جمله می توان به (1) تخصیص مناطق معین برای آبزی پروری (AZA) در آمایش سرزمینی و (2) تعیین استانداردهای تعریف شده برای ظرفیت جذب سیستم های ساحلی، دریاچه ها و آبگیرها، به منظور مشخص نمودن حدود مجاز در کیفیت پساب مزارع انفرادی و یا تجمعی مجتمع های آبزی پروری اشاره نمود. در بخش های بعد، هریک از این رویکردهای مدیریتی معرفی شده است.
نوشته: Eleonor A. Tendencia and Victor Emmanuel J. Estilo
ترجمه علی قوام پور
تشدید سایر اقدامات پیشگیرانه
استفاده از چاه های عمیق برای تأمین آب استخرهای پرورش، راهکاری بسیار مطلوب است چرا که این منابع آبی اساساً عاری از عوامل بیماری زا می باشند. با این حال، در صورت نیاز به استفاده از آب های سطحی برای پرورش، به منظور آماده سازی و فرآوری آب پیش از استفاده در استخرها، نیاز است استخر ذخیره آب در مزرعه احداث شود. لازم است آب مورد استفاده برای آبگیری، پیش از ورود به استخر، از فیلترهای چشمه ریز عبور نماید تا ناقلین عوامل بیماریزای موجود در آب، از آن حذف شوند. هر استخر می بایست لوازم و تجهیزات مربوط به خود را همچون سشی دیسک، قایق های غذادهی، ظروف نمونه برداری و ... را برای پیشگیری از انتقال آلودگی در اختیار داشته باشد. تجهیزات مورد استفاده در پایش میدانی پارامترهای آب استخرها نیز باید پس از هر بار استفاده به طور مناسب ضد عفونی شوند.
پرندگان به دلیل توانایی در جابجایی از مزرعه ای به مزرعه دیگر به یکی از نگرانی های اصلی در پرورش میگو تبدیل شده اند و به دلیل عادت به تغذیه از میگوهای ضعیف و بی حال از استخرهای مجاور که در معرض بیماری قرار گرفته اند، این قابلیت را خواهند داشت که ویروس ها و سایر عوامل بیماریزا را با سرعت بالا منتشر سازند. دستگاه ها و تجهیزات متواری کننده پرندگان به ویژه توری ها و ریسمان های مقاوم به اشعه UV، در جلوگیری از ورود پرندگان به محدوده استخرهای پرورش، بسیار مؤثرند.
استفاده از Birdnet در بالای استخر پرورش میگو برای ممانعت از ورود پرندگان به محیط پرورش
درختان و رستنی هایی که می توانند به عنوان پناهگاه پرندگان در درون مزرعه عمل نمایند نیز می بایست از محیط مزرعه حذف شوند. علاوه بر این سایر ساختارهای عمودی غیر ضروری در مزرعه که پرندگان می توانند بر روی آن ها بنشینند نیز باید به حداقل رسیده و یا حذف شوند.
استفاده از پوشش های پلی اتیلن (HDPE) نیز امکان آماده سازی سریعتر (و مطمئن تر) استخر را فراهم و نیاز به تعمیر و ترمیم دیواره ها در بین دو دوره پرورش را کاهش خواهد داد. در بستر استخرهای دارای پوشش HDPE به دلیل حفاظت در برابر شسته شدن کف و دیواره ها در طول دوره پرورش، لجن کمتری تجمع پیدا می کند. به این ترتیب، محیط کشت مناسب برای عوامل بیماریزا در بستر ایجاد نگردیده و برای پرورش میگو، فضای مناسب تری ایجاد خواهد شد.
با این حال، برای اجرای مؤثر این اقدامات، لازم است پروتکل های امنیت زیستی در مزرعه به صورت هفتگی (و یا با هر تناوب مطلوب در فواصل زمانی مشخص) به صورت مستقل انجام شود تا از هرگونه خطا در حفاظت از مزرعه پرورش در مقابل عوامل بیماریزا پرهیز به عمل آید. اجرای این ممیزی ها و نظارت های دوره ای کمک می کند تا از اجرای صحیح تمامی پروتکل ها و روندهای امنیت زیستی اطمینان حاصل شود.
ظرف چند روز گذشته، تأخیر اندکی در تداوم مطلب آموزشی زیست شناسی میگو، از سلسله بحث های مبانی تکثیر و پرورش میگو حادث شد که دلیلش، جستجو برای یک منبع قابل استناد و معتبر برای ادامه بحث باشه به نحوی که اولا، مطالبش عمومی و شامل تمام سخت پوستان نباشه و ثانیا، حرف تازه ای رو تقدیم علاقمندان کنه. به همین دلیل، مطلبی که در زیر، لینکش رو به اشتراک گذاشته ام، تا حد زیادی جنبه تألیفی داره و گردآوری شده از منابع متنوع فارسی و انگلیسی است.
هپاتوپانکراس به عنوان غده گوارشی یا غده روده میانی، عضوی از دستگاه گوارش بندپایان (میگو) و نرم تنان است. عملکردهای مربوط به هپاتوپانکرآس در سخت پوستان، در پستانداران به طور جداگانه توسط کبد و لوزالمعده (پانکرآس) ارائه می گردد. هپاتوپانکراس غده ای است که مجاری آن به فضای معده باز می شوند...
در لینک ذیل، متن کوتاهی در زمینه اهمیت و عملکرد این اندام تهیه و تقدیم گردیده است. امیدوارم مورد استفاده عزیزان بازدید کننده واقع شود.
Silvofishery: سیستم آبزی پروری هماهنگ با محیط زیست
نوشته: Fumio Takashima (دانشگاه شیلات توکیو، ژاپن)
ترجمه: علی قوام پور
مدیریت سیستم:
الف: کاشت درختان حرّا
در خصوص گونه های مناسب مانگرو برای کاشت در سامانه های Silvofishery اطلاعات اندکی موجود است. معمولا آنچنانکه در پروژه Cilacap نیز دیده می شود، در این سیستم از گونه های Rhizophora sp استفاده می شود.
ب: گونه های اصلی آبزی پرورشی
این گونه ها عبارتند از: خامه ماهی (Chanos chanos)، تیلاپیا (Oreochromis niloticus)، کفال خاکستری (Mugil cephalus)، سی باس آسیائی (Lates sp.)، میگوی ببری سیاه (Penaeus monodon) و خرچنگ گلی (Scylla spp. ).
میگوهای جوان (Juvenile) گونه ببری سیاه معمولا با جزر و مد اما لارو خامه ماهی و تیلاپیا به شکل مصنوعی در استخرها رها سازی می شوند. گاهی اوقات بعضی پرندگان، لاک پشت و مارماهی نیز به عنوان محصولات جانبی از این استخرها برداشت می شود.
ج: مدیریت پارامترهای محیطی
در پروژه Karawang در اندونزی، میزان پارامترهای آب نظیر دما، شفافیت، شوری، نیترات، نیتریت، فسفات، pH، اکسیژن محلول (DO)، اکسیژن مورد نیاز زیستی (BOD) و مواد آلی تام (TOM) بر اساس جدول ذیل بوده است (جدول1):
جدول1: پارامترهای اندازه گیری شده آب در پروژه Karawang اندونزی
د: تولید آبزی در سیستم Silvofishery
تولید آبزیان در یکی از مجموعه های Silvofishery در اندونزی طی یک سال (در هر هکتار) عبارت بوده است از : خامه ماهی 467 کیلوگرم، تیلاپیا 67 کیلوگرم، میگو 150 کیلوگرم و خرچنگ 20 کیلوگرم، مجموعا 730 کیلوگرم بر هکتار در یک سال. در مجموعه ای دیگر، خامه ماهی تولید شده، 625 کیلوگرم بر هکتار، تیلاپیا 50، میگو 130 و سایر آبزیان، 5 کیلوگرم (مجموع آبزیان تولید شده: 811 کیلوگرم بر هکتار در هر سال) گزارش گردیده است.
فازهای مطالعاتی مکان یابی و مدیریت مناطق تحت مدیریت آبزی پروری (AMA's)
