در طول عمر 26
ساله پرورش میگو در کشور ایران، بحران های متعددی گریبانگیر این صنعت نسبتاً نوپا
شده که مهمتر از همه احتمالاً( و با اذعان اکثر قریب به اتفاق دست اندرکاران،
قطعاً)، بحران بیماری به ویژه بیماری لکه سفید ویروسی، سرآمد تمامی این بحران ها
بوده است.
به عنوان یک
کارشناس، که متأسفانه از زمان اولین سال بروز، از نزدیک با این بیماری، نشانه ها و
تبعات مختلف آن آشنا شده، به این باور رسیده ام که ایده " یک عامل بیماریزا +
میزبان = بیماری" چندان ایده واقع بینانه ای نبوده و حتی لازم است در نمودار
سه وجهی معروف به نمودار " Snieszko"
بخش مربوط به محیط
( Environment)
قدری بیشتر مورد بازنگری واقع شود. در حقیقت، به نظر می رسد، طی سال های بروز
بیماری لکه سفید ویروسی( که اکنون تمامی استان های فعال در صنعت پرورش میگو را در
کشور درنوردیده است) عدم توجه به Pathobiome
سبب غفلت از عوامل اولیه بروز تلفات و خسارات گردیده و همین امر موجب شده تا دست
اندرکاران صنعت پرورش میگو، بارها شاهد تکرار بحران در این عرصه باشند.
این مقدمه را از
این بابت در ابتدای مطلب آوردم تا فتح بابی باشد بر ارائه یکی از دیدگاه های جدید
در زمینه کنترل بیماری ها در آبزی پروری، که مبتنی بر Pathobiome بوده و تفکر رایج و سنتی غالب را به چالش می
کشد.
نمودار ذیل، این
دیدگاه ( نه چندان) نوین را به شکل مناسب تری تبیین نموده است :
در این نمودار
روابط مختلف بین میزبان- محیط، عامل بیماریزا – محیط و
میزبان – عامل بیماریزا، در مورد بروز یک بیماری
خاص( سندرم حلقه قهوه ای در صدف فیلی پینی) مورد بررسی قرار گرفته است. بدون
هیچگونه توضیحی، می توان مشاهده نمود که روابط یادشده، تا چه حد پیچیده و در عین
حال در ایجاد بیماری تعیین کننده و تأثیر گذار می باشد. جالب تر اینکه ذیل نمودار،
عبارت " مراحل اولیه تماس( عامل بیماریزا و میزبان)، بدون هرگونه نشانه بروز
بیماری"، خود نشان دهنده تفاوتی است که بین عملکرد رایج در قبال " کار
در کنار بیماری" و " روش صحیح و منطقی آن، وجود دارد.
کارشناسان ومدیران
مزارع پرورش میگو، به کرّات شاهد تلفات میگوهای خود در سنین مختلف و تحت شرایط
متفاوت فیزیکی و شیمیایی آب استخرها بوده اند. حتی در مجتمع هایی که در آن ها بروز
بیماری لکه سفید گزارش شده، بروز تلفات میگو بدون هرگونه نشانه ای از این بیماری
خاص، امری متداول است.
بنابر این سوای از
اینکه در طول دو دهه گذشته، به چه میزان
در ردیابی سایر عوامل بیماری زا اهتمام ورزیده ایم، لازم است به اهمیت نقش
پاتوبیوم و به طور کلی، اکوسیستم استخر پرورش نیز، نیم نگاهی داشته و در مدیریت
بیماری ها در صنعت تکثیر و پرورش میگو، دیدگاه های مبتنی بر اکوسیستم را نیز مورد
عنایت قرار دهیم .
