منبع: Best Management Practices for Marine Cage Culture Operations in the U.S. Caribbean
ترجمه: علی قوام پور
مکان یابی یکی از مهمترین منغیرهایی است که می بایست در همان ابتدا و قبل از استقرار یک مزرعه پرورش در قفس مورد توجه قرار گیرد. از آن جا که مزارع آبزی پروری دریائی در مناطق اقیانوسی با کاربری های عمومی قرار گرفته اند باید به عوامل بسیاری در زمان انتخاب مکان مناسب توجه نمود. برای مکان یابی مزرعه پرورش ماهی در نزدیکی ساحل یا فراساحل با استفاده از سیستم‌های قفس شناور یا غوطه‌ور، لازم است ارزیابی سایت در خصوص پارامترهای مربوط به زیرساخت، توپوگرافی، عمق‌سنجی، هواشناسی، محدوده سالانه پارامترهای کیفیت آب و اطلاعات زیست‌محیطی و بیولوژیکی، همچنین چارچوب های نظارتی محلی، منطقه ای و ملی انجام شود.
یکی از مهمترین موارد در این مرحله، زیر ساخت مورد نیاز برای پشتیبانی عملیات است. در این زمینه، دسترسی به جاده های اصلی، حمل و نقل، بنادر، فرودگاه ها، خطوط برق، منابع سوخت، در کنار اسکله و امکانات حمل و نقل هوایی، از اهمیت بسیاری برخوردار می باشند. علاوه بر این لازم است به زیرساخت های مخابراتی و پستی نیز توجه نمود. در این زیر ساخت ها دسترسی به منابع مطمئن به میزان مکفی آب شیرین و سایر خدمات عمومی باید فراهم باشد.
فرآیند انتخاب سایت معمولاً با شناسایی یک منطقه عمومی در مقیاس بزرگ که به طور بالقوه برای فعالیت پرورش ماهی در قفس مناسب است شروع می شود. به این دلیل برای شروع بهترین راه این است که به نقشه ها، نمودارها، تصاویر ماهواره ای و عکس های هوایی مانند آنچه در سرویس نقشه برداری Google EarthTM موجود است مراجعه گردد.
این داده‌ها را می توان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تجزیه و تحلیل نمود تا تعارضات کاربری را با همپوشانی نقشه های فعالیت و یا حوزه های قضایی سایر ذینفعان در منطقه مورد نظر تسهیل گردد. این روش به ویژه هنگام تلاش برای جلوگیری از درگیری کاربر و حذف تاثیرات مضر با تنوع زیستی بومی، زیستگاه های حیاتی مانند مناطق حفاظت شده دریایی، مسیرهای ناوبری، مرزهای نظامی، مناطق مهم تفریحی، یا عملیات استخراج منابع طبیعی (سکوهای نفتی) مفید خواهد بود. پس از تعیین مناطق و حوزه های تعارض و حذف آن ها از مکان مورد نظر، مناسب ترین مکان انتخاب شده و بعد از آن توصیف و ارزیابی های دقیق تر در محل قابل انجام است.
ضروری است انتخاب مکان در مناطقی صورت گیرد که دارای جریان های آبی با سرعت مورد نیاز برای شستشوی قفس و به دور از اکوسیستم های حساس (همچون صخره های مرجانی) باشند. نمونه ای از چک لیست سازماندهی اهمیت هر عامل در جدول 1 ارائه شده است. در زمان بهره برداری از مزرعه پرورش ماهی در قفس اغلب نیاز مبرم به تأسیسات مستقر در خشکی برای تأمین بچه ماهی احساس می شود. به همین دلیل اطلاعات در خصوص چنین تأسیساتی در خشکی اعم از ساحلی و یا پسکرانه مورد نیاز می باشد. در این موارد ملاحظه کیفیت و کمیت آب، تغییرات فصلی در پارامترهای کیفی آب مانند دما، اکسیژن محلول، شوری و کدورت، و دامنه جزر و مد در شرایط عادی و طوفانی برای تاسیسات پشتیبانی ساحلی بسیار حائز اهمیت است.
در خصوص سایت های دور از ساحل، الگوهای جریان آب باید با جزئیات بررسی شود.
از آنجا که سرعت رشد ماهی با دمای آب مرتبط است، تغییرات فصلی دمای آب باید دقیقاً مورد ارزیابی قرار گیرد تا زیست توده قابل تولید به درستی تخمین زده شود.
بسته به مقررات سازمان‌های نظارتی و نوع قفس‌هایی که برای رشد انتخاب می‌شوند، ممکن است نیاز به بویه هایی برای تعیین محدوده مزرعه (با یا بدون علامت یا چراغ) باشد. در چنین شرایطی، این موضوع، بخش دیگری به تعمیر و نگهداری و تدارکات به عنوان بخشی از عملیات و بودجه (برای نصب و استقرار) خواهد افزود.
بهترین عملیات مدیریتی برای مکان یابی
- مکان استقرار قفس باید در جایی انتخاب شود که سرعت جریان آب به میزان کافی برای شستشوی قفس ها موجود باشد.
- از استقرار مزرعه در مناطقی که اکوسیستم های حساس را تحت تأثیر خود قرار می دهند خودداری شود.
- مکان یابی باید به نحوی باشد که تأثیرات بر تنوع زیستی بومی و زیستگاه های حساس همچون مناطق حفاظت شده دریائی را به حداقل برساند.
- تعیین زیر ساخت های محلی و منطقه ای مورد نیاز برای پشتیبانی عملیات.
- نصب و نشان گذاری مرز و محدوده مزرعه پرورش.
جدول 1: نمونه چک لیست آیتم های مورد بررسی در مکان یابی
آیتم مورد بررسی |
بله |
خیر |
در حال انجام |
توضیحات |
تهیه ارزیابیGIS، گوگل ارث، نقشه ماهواره ای، تصاویر هوایی |
|
|
|
|
نقشه و جداول هیدروگرافی و ناوبری |
|
|
|
|
تعارض با سایر کاربری ها (تعیین و یا محدود شده) |
|
|
|
|
اجرای پایلوت |
|
|
|
|
ضوابط قانونی (محلی، منطقه ای و ملی) |
|
|
|
|
مقبولیت نهادهای دولتی و جوامع محلی |
|
|
|
|
دسترسی به نیروی کار در تمام سطوح |
|
|
|
|
وجود شرکت های خدماتی برای عملیات کلیدی (تورشویی، غواصی) |
|
|
|
|
دسترسی به زیر ساخت های لازم برای تدارکات و پشتیبانی |
|
|
|
|
دسترسی به خطوط مواصلاتی (جاده، بندر و ...) |
|
|
|
|
مکان استراحت برای کارکنان |
|
|
|
|
خدمات ارتباطی |
|
|
|
|
دسترسی به برق |
|
|
|
|
آب شیرین |
|
|
|
|
مجاورت با کارخانجات فرآوری، فرودگاه، اسکله و ... |
|
|
|
|
ارزیابی اولیه و پایش زیست محیطی |
|
|
|
|
دسترسی به بهبود دهنده های زیستی و مکمل های مورد نیاز |
|
|
|
|
اطلاعات عمق سنجی |
|
|
|
|
فاصله از ساحل |
|
|
|
|
جنس بستر |
|
|
|
|
میزان قرارگیری در معرض باد |
|
|
|
|
سرعت جریان آب (محدوده مناسب 1.5 تا 2 گره) |
|
|
|
|
حداکثر ارتفاع موج (میزان مناسب، 3 متر) |
|
|
|
|
ارزیابی جریانات جزر و مدی |
|
|
|
|
بررسی کیفیت آب |
|
|
|
|
روان آب ها و لایه بندی های فصلی |
|
|
|
|
پراکنش و تنوع پلانکتونی |
|
|
|
|
احتمال بروز کشند قرمز و شکوفایی پلانکتونی |
|
|
|
|
احتمال وجود شکارچی نظیر کوسه، فوک، پرندگان شکارچی و ... |
|
|
|
|
امکان توسعه فعالیت (وجود پهنه در مجاورت مزرعه) |
|
|
|
|
بررسی بازار، فنآوری، تجارت و اقتصاد محلی |
|
|
|
|
بررسی تعهد، اهلیت سرمایه گذاری و مدت اجرای پروژه |
|
|
|
|
