ملاحظات کاربردی در مدیریت تغذیه مزارع پرورش میگو ( فایل پاورپوینت )

غذا ، گرانترین نهاده دوره پرورش میگو است . از طرفی ، مهمترین عامل آلوده کننده محیط استخر پرورش ، مواد دفعی حاصل از تغذیه و نیز غذای خورده نشده می باشد . این دلایل ، مبحث مدیریت تغذیه را به یکی از چالش برانگیز ترین و در عین حال ، جذّاب ترین موضوع مورد توجه محققین و بهره برداران صنعت آبزی پروری تبدیل نموده است . فایلی که لینک آن در ذیل آورده شده ، مواردی را در این خصوص برای یادآوری بعضی نکات کلیدی تغذیه ارائه نموده و در کارگاه های آموزشی جهت پرورش دهندگان تدریس گردیده است .

لینک دانلود 

مدیریت آب در مزارع پرورش میگو ( بخش سوم)

آمونیاک

ماده اصلی دفعی در آبزیان ، نظیر ماهی و میگو ، آمونیاک است . برخی از ماهی ها ، مقادیر زیادی از ماده دفعی خود را به شکل اوره دفع می کنند با این حال این ترکیب نیز در محیط آبی ، هیدرولیز شده و به آمونیاک تبدیل می شود . علاوه بر این ، یکی از مسیرهای تولید آمونیاک در استخرهای پرورش ، تجزیه مواد پروتئینی  و سایر مواد آلی نیتروژن دار در محیط است . افزایش میزان آمونیاک ( غیر یونیزه یا NH3) در محیط استخر ، عاملی نامطلوب به شمار می آید چرا که برای میگو ( و ماهی ها ) سمّی و خطرناک می باشد .

چنین برآورد شده که به ازاء هر کیلوگرم غذای دارای 25 تا 40 درصد پروتئین ، به طور متوسط در حدود 0.03 کیلوگرم نیتروژن آمونیاکی ( به صورت مواد دفعی ) وارد آب استخر می گردد . به عبارتی ، در یک استخر 1 هکتاری با یک متر عمق آبگیری ، هرگاه به میزان 50 کیلوگرم در روز غذادهی انجام شود ، در حدود 1.5 کیلوگرم نیتروژن آمونیاکی تولید می گردد . این میزان معادل 0.15 میلیگرم بر لیتر ( روزانه ) آمونیاک می باشد . در شرایطی که حذف آمونیاک از محیط استخر به خوبی انجام نشود ، تجمع روزانه این حجم از آمونیاک مشکل ساز خواهد بود . اما بیشترین میزان جذب آمونیاک از طریق فیتوپلانکتون ها صورت می پذیرد بنابراین بخش اعظم این ترکیب در خلال فتوسنتز مصرف می شود . از طرفی ، باکتری های شوره گذار طی عمل نیتریفیکاسیون ( شوره گذاری ) به تولید موادی با سمّیت کمتر ، حاصل از تجزیه آمونیاک اقدام می کنند ( تولید نیتریت از آمونیاک توسط نیتروزوموناس و نیترات از نیتریت توسط نیتروباکترها ) .

آمونیاک در آب استخر به دو شکل یونیزه ( NH₄⁺  غیر سمّی یا آمونیوم  ) و غیر یونیزه ( NH₃ سمّی که اغلب به شکل آمونیاک مصطلح است ) وجود دارد . غلظت آمونیاک تام ، همواره به شکل مجموع این دو شکل ( یونیزه و غیر یونیزه ) عنوان می شود ولی باید توجه داشت ، افزایش سهم آمونیاک سمّی در آمونیاک تام ، بستگی مستقیم به دما و pH دارد و در واقع افزایش pH و دما ، سبب افزایش سهم آمونیاک سمّی ( غیر یونیزه یا NH₃) در تعادل NH₃/NH₄⁺ خواهد گردید .

به منظور کنترل و کاهش آمونیاک تولید شده در استخر می بایست ابتدا منشأ تولید این ترکیب در محیط استخر پرورش به درستی تعیین شود . با این حال از  جمله اقدامات اساسی در این زمینه عبارتند از :

-        آماده سازی مناسب بستر استخر

-        تنظیم غذا به نحوی که غذای خورده نشده وارد شده به محیط استخر در حداقل مقدار ممکن باشد  

-        استفاده از غذای دارای حداکثر درصد پروتئین قابل هضم

-        پرهیز از ایجاد شرایط مناسب جهت ایجاد لب لب در بستر استخر

-        کاهش شرایط ایجاد لایه بی هوازی در بستر استخر

-        استفاده مناسب از هوادهی

-        استفاده از پروبیوتیک های مناسب به نحوی که آمونیاک موجود در محیط به سرعت وارد چرخه نیتریفیکاسیون گردد .

-        ایجاد شکوفایی جلبکی مطلوب به منظور مصرف آمونیاک تولید شده

-        تعویض آب ، استفاده از منابع کربنی مناسب ( نظیر ملاس ) به منظور تغییر درpH ( کاهش درصد آمونیاک غیر یونیزه محیط ) و نیز تعادل C:N ، تحریک رشد باکتری های هتروتروف و تجزیه سریع تر مواد آلی

مدیریت آب در مزارع پرورش میگو ( بخش دوم)

pH

pH در واقع بیان کننده میزان غلظت یون هیدروژن در آب  ( به بیان ساده تر ، بیانگر وضعیت اسیدی و یا بازی آب ) و معادل " لگاریتم منفی غلظت یون هیدروژن " می باشد .

مقدار pH بین 0 تا 14 در نوسان است . آب مقطر دارای 7=pH ( خنثی) بوده ، مقادیر بیش از آن نشان دهنده محیط قلیایی ( بازی ) و کمتر از آن اسیدی است .

عوامل مؤثر بر میزان pH در استخر عبارتند از : 

-        غلظت گاز Co2 در آب ( افزایش دی اکسید کربن در آب سبب کاهش pH می گردد و بالعکس ، به این ترتیب ، جذب Co2 آب توسط فیتوپلانکتون ها در روز سبب افزایش pH می گردد و در شب ، تولید این گاز طی تنفس سلولی توسط فیتوپلانکتونها و سایر موجودات زنده دیگر در محیط استخر ، pH را کاهش خواهد داد ) .

-        قلیائیت : یون های بی کربنات و کربنات موجود در آب عامل کنترل pH از طریق آزاد سازی یا جذب CO2  می باشند . به همین سبب ، کاهش قلیائیت آب ، نوسانات pH را افزایش می دهد .

در ابتدای آبگیری استخرهای پرورش ، pH تابع قلیائیت آب استخر می باشد . با این حال ، پس از آغاز فعل و انفعالات زیستی توسط گیاهان ، باکتری ها و جانوران موجود در استخر ، تغییرات pH به صورت چرخه های روزانه شکل می گیرد . این تغییرات به نحوی است که بیشترین میزان pH در زمان قبل از غروب ( در لایه های سطحی آب ، جایی که دارای بالاترین شدت فتوسنتزاست )  و کمترین مقدار ، پیش از طلوع آفتاب ( در لایه های عمقی ، محل بیشترین فعل و انفعالات شیمیایی ) اندازه گیری می شود .

با کاهش قلیائیت آب ، نوسان pH در آب استخر تشدید می گردد ( به دلیل کاهش و یا فقدان عامل بافری ) .این شرایط در آب های دارای سختی کلِّ پائین( کمتر از 25 میلیگرم بر لیتر CaCO3) نیز شایع می باشد .

 

مناسب ترین محدوده pH در خصوص میگوهای پرورشی ، بین 7.5 تا 8.5  توصیه شده است .

از جمله مشکلات ناشی از کاهش pH می توان به تخریب ساختار آبشش و در نتیجه ، بروز مشکلات تنفسی و تنظیم یونی اشاره نمود . افزایش pH نیز علاوه بر ایجاد مشکلات ساختاری در آبشش ، موجب افزایش آمونیاک در همولنف میگو و افزایش سمیّت آمونیاکی در محیط می شود .

در مواردی که pH آب استخر افت می نماید ، تأمین آب با شوری مناسب و افزایش یون کلسیم به آب ، تا حدّی ، از بروز مشکلات آبششی پیشگیری می نماید . در pH بالا نیز ، تعویض آب ، تنظیم شفافیت استخر ، استفاده از ملاس تخمیر شده و سبوس ، کاهش میزان غذا و هوادهی توصیه شده است . 

 

مدیریت آب در مزارع پرورش میگو ( بخش نخست)

بخش اعظم محیط زندگی آبزیان در استخرهای پرورش را آب تشکیل می دهد . از این رو ، حفظ کیفیت مطلوب این محیط ، در گرو مدیریت مناسب و بهینه آب در طول دوره پرورش می باشد .

کیفیت آب در استخرهای پرورش میگو ، تحت تأثیر عوامل مختلف خارجی ( همچون وضعیت جوّی و کیفیت آب ورودی ) و داخلی ( کیفیت غذا ، وضعیت بستر و ...) قرار دارد . به این ترتیب ، می بایست راهبردهای مدیریتی در این زمینه ر به نحوی تنظیم نمود که در قبال عوامل غیر قابل کنترل ، راهکارهای جبرانی ، تقابلی و یا پیشگیرانه اتخاذ کرده و در برابر عوامل داخلی نیزتمهیدات نرم افزاری و سخت افزاری مناسب اندیشید .

در واقع ، آبزی پروران لازم است روش های مدیریت آب را فراگیرند تا بدانند در کدام وضعیت ، چه روش کنترلی را می بایست بکارگیرند تا مانع ایجاد ضرر و زیان به محصول خود گردند .

مهم ترین پارامترهای کیفی آب استخر

-         اکسیژن

میزان حلالیت اکسیژن  در آب ، بسیار کمتر از سهم این گاز در هواست .از طرفی ، مواد زائد دفعی در محیط استخر و وجود رقبای اکسیژنی در این محیط ، شدیداً بر کاهش اکسیژن در دسترس میگو و سایر آبزیان پرورشی مؤثر خواهد بود .  به همین دلیل کوچکترین تغییرات در کیفیت آب ، می تواند منجر به اثرات نامطلوب زیادی بر آبزی شده و رشد و سلامت موجود پرورشی را به خطر اندازد . روند تغییرات اکسیژن در استخرهای آبزی پروری  تا حد بسیار زیادی تابع فتوسنتز و تنفس می باشد .

مهم ترین منابع تولید اکسیژن در استخر پرورش میگو عبارتند از :

-        فتوسنتز

-        انتشار از جو و اتمسفر

-        وزش باد

-        هوادهی کمکی

-        تعویض آب ( ورود آب جدید اکسیژن دار )

از طرف دیگر ، می توان مهم ترین مصرف کننده های اکسیژن را در استخرهای پرورش به شرح ذیل معرفی نمود :

-        خاک سیاه بستر : 55 تا 75 درصد از اکسیژن محلول 0.061- 0.473mg/lit/hr

-        فیتوپلانکتونها : 25 تا 40 درصد 0.134 mg/lit/hr ( در ساعات شب و هنگام تنفس سلولی )

-        میگو : 5 درصد 0.487x W^0.881mg/hr

بیشترین میزان اکسیژن محلول پیش از غروب آفتاب و کمترین آن پیش از طلوع آفتاب قابل اندازه گیری است .

ظرفیت حفظ اکسیژن محلول،  تحت تأثیر دما و شوری آب متغیر است .

ارتباط اکسیژن محلول آب با دما و شوری در جدول ذیل نشان داده شده است :

در شکل زیر ، تأثیر تغییرات اکسیژن بر وضعیت سلامت و محدوده مطلوب جهت میگوهای پرورشی،  نمایش داده شده است :

بر اساس مطالعات انجام شده ، میزان اکسیژن محلول در آب در دمای بین 20 تا 35 درجه سانتی گراد به ازای هر 2 گرم در لیتر ( ppt)  در حدود 0.07 میلی گرم بر لیتر ( ppm) کاهش می یابد . مهم ترین دلایل کاهش اکسیژن محلول را می توان :

-        غذادهی بیش از حد ( Over Feeding)

-        تجمع مواد آلی در بستر

-        Over Bloom ( شکوفایی بیش از حد ) و مرگ پلانکتونی

-        کاهش جمعیت پلانکتونی ( شفافیت بالاتر از 60 سانتی متر ) و در نتیجه کاهش فتوسنتز

-        افزایش میزان مواد معلق در ستون آب ( که به نوبه خود بر جمعیت فیتوپلاکتون ها اثر سوء خواهد داشت )

-        افزایش شوری

-        ابری بودن هوا و کم شدن زمان تابش آفتاب

-        افزایش توده زنده موجود در آب و کاهش ظرفیت بُرد ( Carrying capacity ) استخر

-        وجود موجودات ناخواسته بیش از ظرفیت تحمل محیط استخر

-        افزایش مزمن دمای آب

-        و لایه بندی دمایی عنوان نمود .

به طور کلی در طول شبانه روز ، کمترین میزان اکسیژن محلول در ساعات پیش از طلوع و بالاترین مقدار ، قبل از غروب آفتاب در استخر قابل اندازه گیری است .

راهکارهای مقابله با شرایط نامطلوب فوق در جدول ذیل آورده شده است :

عامل بروز مشکل	روش مدیریت
غذادهی بیش از حد ( Over Feeding)	تنظیم غذا بر اساس مشاهده سینی ، جدول غذادهی و بیومتری ( تخمین توده زنده ) ، هوادهی و پاکسازی منطقه غذادهی میگوها با انتقال مواد زائد به سمت خروجی یا مرکز استخر
تجمع مواد آلی در بستر	ایجاد شرایط مناسب جهت تجزیه مواد آلی ( استفاده از پروبیوتیک ) ، تعویض آب از کف و رانش مواد آلی بستر به خارج استخر، استفاده از مواد شیمیایی بهبود دهنده خاک بستر ( نظیر پربورات سدیم و پراکسید کلسیم )، هوادهی بر اساس کنترل ORP رسوبات کف و پاکسازی محدوده تغذیه
Over Bloom ( شکوفایی بیش از حد ) و مرگ پلانکتونی	تعویض  آب از کف ( در شب )  و اضافه نمودن آب جدید ، افزودن ترکیب ملاس تخمیر شده و سبوس ( در روز ) ، افزودن آهک کشاورزی به آب
کاهش جمعیت پلانکتونی ( شفافیت بالاتر از 60 سانتی متر ) و در نتیجه کاهش فتوسنتز	اضافه نمودن آب جدید و آهک پاشی ( ترجیحاً با دولومیت) ، در صورتی که این اتفاق در ابتدای دوره باشد تجدید کوددهی و چنانچه در اواسط دوره باشد افزودن ترکیب ملاس تخمیر شده و سبوس برنج و دولومیت
افزایش میزان مواد معلق در ستون آب ( که به نوبه خود بر جمعیت فیتوپلاکتون ها اثر سوء خواهد داشت )	ابتدا افزودن مواد منعقد کننده نظیر سولفات آلومینیوم و سپس استفاده از آهک کشاورزی یا دولومیت جهت تجدید شکوفایی آب ، تعویض آب از سطح و افزودن آب در ساعات فاقد تلاطم در طول شبانه روز، کاستن از میزان ایجاد تلاطم توسط هوادهی در استخرها
افزایش شوری	افزایش ارتفاع آب استخر و تعویض نوبتی آب در استخرها به منظور کاهش اثر تبخیر ، تنظیم هوادهی به نحوی که از میزان پاشش آب در ساعات گرم روز  کاسته شود .
ابری بودن هوا و کم شدن زمان تابش آفتاب	استفاده از هوادهی در ساعات ابری و بکارگیری مواد بهبود دهنده مناسب ، خودداری از کوددهی در روزهای ابری
افزایش توده زنده موجود در آب و کاهش ظرفیت بُرد ( Carrying capacity ) استخر	تشدید هوادهی و انجام تمهیدات لازم جهت اکسیداسیون و  معدنی نمودن رسوبات محیط بستر ، تنظیم دقیق غذادهی
وجود موجودات ناخواسته بیش از ظرفیت تحمل محیط استخر	در صورت مشاهده ماهی و یا گل خورک به میزان زیاد در سینی های غذادهی ، می توان از تفاله تخم چای استفاده نمود سپس غذادهی را بر اساس توده زنده میگو، به میزان واقعی انجام داد .
افزایش مزمن دمای آب	استفاده از پروبیوتیک و یا سایر ترکیبات مناسب جهت افزایش میزان جذب غذا و کاهش مواد دفعی کاهنده اکسیژن محلول ، تنظیم غذا به نحوی که غذای داده شده در ساعات گرمتر ، قطع و یا بسیار کم شود ، افزایش ارتفاع آب تا حد ممکن ، هوادهی با رعایت کاستن از میزان پاشش آب ( جلوگیری از تبخیر بیشتر ) ، کاهش آب در ساعات خنک ترِ روز و افزایش آب جدید ، تلاش جهت حفظ شکوفایی آب ( Shading) .
لایه بندی دمایی ( Thermal Stratification )	هوادهی در ساعات گرم روز، تعویض آب از کف به شیوه سرریز ( Flow through بدون کاهش عمق آب ) .

توالت میگو

در استخرهای پرورش میگو ، تشکیل لجن و خاک سیاه ، عامل اصلی بروز بسیاری از بیماری ها محسوب می گردد .تجمع غذای مصرف نشده و مواد دفعی حاصل از سوخت و ساز میگو در نهایت منجر به شکل گیری شرایط بی هوازی و ایجاد آمونیاک و سولفید هیدروژن شده و موجبات استرس به میگوها را در محیط پرورش فراهم خواهد ساخت و در این وضعیت ، بروز بیماری ها به آسانی ممکن و محتمل خواهد بود .

به منظور پرهیز از بروز چنین شرایطی ، پرورش دهندگان ، اقدام به احداث توالت میگو در فضایی در حدود 1 تا 2 درصد از مساحت استخر ، بسته به سطح مفید زیر کشت در مرکز استخر ( در استخرهای دارای هواده با امکان تجمیع مواد دفعی در این منطقه ) می نمایند .

این سازه سیمانی ، به شعاع 2 تا 3 متر و با شیب به سمت مرکز ، چاله ای به عمق 70 تا 100 سانتی متر ایجاد می نماید که با حرکت دائمی آب توسط دستگاه های هواده ، مواد دفعی و غذای مصرف نشده محیط بستر را در درون خود جای می دهد .

تخلیه مواد دفعی با استقرار پمپ لجن کش در چاله یاد شده به صورت هفتگی و یا در مواقع لزوم مانع انباشت لجن در توالت میگو خواهد شد . فواید این سازه به اجمال در ذیل آورده شده است :

-         کاهش ریسک بیماری

-         حذف استرس ناشی از آلودگی بستر

-         پرهیز از بکارگیری مقادیر قابل ملاحظه مواد شیمیایی به عنوان بهبود دهنده محیط بستر

-         کاهش چشمگیر آمونیاک

-         کنترل ضریب تبدیل غذایی

-         حذف آلودگی از محیط استخر

آماده سازی استخر ( بخش دوم )

کوددهی

موارد ذیل ، از جمله اهداف کوددهی استخر پرورش ، پیش از ذخیره سازی می باشند :

-        مهیا نمودن شرایط مناسب جهت تولیدات اولیه استخر که در روزهای ابتدایی دوره پرورش به عنوان تأمین کننده نیازهای اساسی تغذیه ای میگو محسوب می گردند .

-        حفظ تراکم مناسب فیتوپلانکتونها و کنترل نفوذ نور به درون ستون آب استخر که به نوبه خود موجب کاهش استرس به میگو ها  و عدم تشکیل لب لب و جلبک های کفزی در بستر خواهد شد .

میزان استفاده از کود جهت ایجاد تقویت تولیدات طبیعی استخر بسته به مزرعه ، وضعیت خاک بستر ، شوری همچنین ، شرایط مواد مغذی و تولیدات طبیعی در منبع آبی مورد استفاده در مزرعه یا سایت متغیر می باشد .

منابع رایج جهت تأمین نیتروژن در آبزی پروری عبارتند از  :

-         کود اوره ( دارای 46 تا 47 درصد ازت)

-         آمونیوم نیترات ( دارای 33 تا 36 درصد ازت )

-         ترکیب اوره و نیترات آمونیوم به صورت مایع ( 32 درصد ازت )

-         نیترات سدیم ( 15 تا 16 درصد ازت )

-         نیترات کلسیم ( 15 درصد ازت )

منابع رایج جهت تأمین فسفر در آبزی پروری نیز عبارتند از :

-         اسید فسفریک ( 32 درصد فسفر )

-         دی آمونیوم فسفات ( 46 درصد فسفر )

-         مونو آمونیوم فسفات ( 52 درصد فسفر )

-         تریپل سوپر فسفات ( 47 تا 50 درصد فسفر )

-        

 

در هنگام کوددهی ( در زمان آبگیری ) توجه به دو مسأله بسیار مفید خواهد بود :

-         مقدار کود لازم در این زمان ( آبگیری ) تقریباً 5 تا 10 برابر میزان کودی است که در زمان پرورش جهت حفظ شکوفایی لازم است .

-         بهترین زمان برای کوددهی  ، از روز دوم شروع آبگیری می باشد .

به این منظور برای استخرهای بزرگ بهتر است ابتدا 50 درصد از میزان کود محاسبه شده ، در مخزن مربوطه حل شده و در محل ورودی تخلیه گردد .

یکی از عوامل تأثیر گذار بر مقدار کود مورد نیاز، نوع کود استفاده شده می باشد. با این حال جدول زیر توسط سازمان خواروبار جهانی ملل متحد ( FAO ) در این زمینه پیشنهاد گردیده است :

آماده سازی استخر ( بخش نخست : خشک کردن ، آهک پاشی و ضد عفونی )

آماده سازی مناسب استخر حائز نقشی بی بدیل در پرورش موفق میگو می باشد .

 چنانچه آب و بستر استخر پرورش دارای کیفیتی مطلوب نباشد آنگاه ، استفاده از لارو و غذای با کیفیت به تنهایی موفقیت در یک دوره پرورش را تضمین نخواهد نمود .

آماده سازی نامناسب استخر ، به افت کیفی خاک بستر( از طریق ایجاد ترکیبات سمّی و مضر در ستون آب که به نوبه خود سبب ایجاد استرس در میگو می شود )  در طول دوره منجر خواهد گردید .

آماده سازی مناسب استخر راهکاری پیشگیرانه به منظور کنترل بیماری بوده و به همین دلیل لازم است در راهبردهای مدیریت بیماری در مزارع پرورش به عنوان رویکردی حیاتی مدّنظر واقع شود .

علاوه بر این ، پرورش میگو به شیوه متراکم ، نیازمند استفاده از مقادیر زیادی از غذای دستی در استخر می باشد . این میزان غذا ، به عنوان ماده ای آلی ، بار مواد آلی موجود در رسوبات بستر را به نحو قابل ملاحظه ای افزایش داده و بر کیفیت  خاک استخر تأثیر نامطلوبی بر جای خواهد گذارد .

لجن کف استخر ، ممکن است در بعضی از نقاط بستر نظیر مرکز و یا گوشه ها تجمع بیشتری داشته باشد . بعضی از این مناطق ، تنها زمانی که استخر تخلیه گردد قابل مشاهده می باشند . به همین دلیل ، ضروری است پس از تخلیه استخر و صید محصول ، با فشار آب نسبت به شستشوی بستر اقدام گردد ( معمولاً این مرحله به Flushing معروف است که در آن به یکی از دوروشِ شستشو با پمپ های قابل حمل – در استخرهای کوچک و یا دارای لاینر – و یا تخته گذاری و آبگیری تا بیست درصد حجم نهایی استخر و سپس تخلیه کامل آب – با برداشتن یکجای تمامی تخته بندهای خروجی – انجام می گردد . باید به خاطر داشت ، در صورتی که  آب خروجی از مزرعه شما وارد منبع آبگیری مجتمع و یا مزارع مجاور می شود  ، شستشوی  استخرها به شیوه Flushing موجب آلودگی و افت کیفیت منابع پذیرنده آب خروجی ( زهکش و یا منبع آبگیری مجتمع ) خواهد شد . به همین دلیل ، نهایت احتیاط در این روش می بایست رعایت گردد .

پیش از خشک شدن بستر استخر، با استفاده از pH متر خاک ،  pH خاک را در حداقل 10 نقطه در هر هکتار اندازه گیری نمائید . در غیر این صورت ، نمونه های خاک را در ظرفی مناسب به نسبت 1:1  با آب مخلوط نموده و پس از حداقل 30 دقیقه ، pH آب ظرف را تعیین کنید .

به خاطر داشته باشید ، مکان نمونه گیری را به صورت شماتیک بر روی نقشه استخر ، جانمایی کرده و پس از تعیین pH هر نمونه ، مقدار مشخص شده را در مکان هر نمونه به همراه  متوسط pH کل استخر یاداشت نمایید  .

تعیین متوسط pH استخر ، در مشخص کردن مقدار مورد نیاز آهک به منظور افزایش pH خاک بستر ( جهت فعالیت مطلوب باکتری های تجزیه کننده مواد آلی ) به شما کمک خواهد نمود .

pH خاک	میزان استفاده از آهک (کیلوگرم )
بیشتر از 7	0
7-6	500
5.9-5.5	1000
5.4-5	1500
4.9-4.5	2000
کمتر از 4.5	3000

کمتر از 4.5

3000

به یاد داشته باشید ، طی عملیات آهک پاشی در شرایطی که ریسک بیماری در منطقه موجود نیست ، از آهک صنعتی و آهک آبدار استفاده نکنید چرا که pH خاک را به شدت افزایش داده و مانع فعالیت میکروارگانیسم های مفید خاک بستر می گردد .

نوع آهک	نام رایج	حلالیت	درصد خنثی کنندگی	توصیه ها
اکسید کلسیم (CaO)	آهک صنعتی، آهک سوخته	بالا	~ 179	برای مصرف روتین توصیه نمی شود ، pHرا به سرعت افزایش می دهد ، اثرکوتاه مدت دارد .
هیدروکسید کلسیم (Ca(OH)2)	آهک ساختمانی ، آهک آبدار	بالا	~ 136	برای مصرف روتین توصیه نمی شود ، pHرا به سرعت افزایش می دهد ، اثرکوتاه مدت دارد .
کربنات کلسیم (CaCO3)	آهک کشاورزی	متوسط	85 - 100	مناسب برای استفاده در آبزی پروری
کلسیم منیزیم کربنات (CaMg(CO3)2)	دولومیت	متوسط	60 - 75	مناسب برای استفاده در آبزی پروری
منیزیم کربنات (MgCO3)	منیزیت	متوسط	85 - 105	مناسب برای استفاده در آبزی پروری
هیدروکسید منیزیم (Mg(OH)2)	منیزیت سوخته	متوسط	180 - 220	مناسب برای استفاده در آبزی پروری

خشک کردن بستر ، اقدامی پیشگیرانه به منظور کاهش خطر شیوع بیماری و بهبود کارایی استخر در دوره پرورش خواهد بود .

 

برخی از اهداف در زمینه ایجاد شرایط مطلوب در محیط استخر عبارتند از  :

-         حذف یا کاهش بار مواد آلی

-         ایجاد شرایط مناسب جهت اکسیداسیون مواد آلی

-         فراهم نمودن شرایط مطلوب به منظور اکسیداسیون ترکیبات احیا شده غیرآلی همچون سولفیدهیدروژن و آمونیاک

-         کاهش بارجمعیت باکتریهای بی هوازی و ایجاد شرایط هوازی

-         حذف پوشش جلبک های کفزی

-         حذف تخم ماهی ، سخت پوستان حفار و سایر عوامل شکارچی یا رقیب از محیط استخر

 

خشک شدن بیش از حد خاک استخر ، محیط بستر را جهت فعالیت مناسب میکرو ارگانیسم های مفید ، نامطلوب می نماید . از این رو توصیه می شود دوره 2 تا سه هفته ای به این منظور رعایت شود .

•         اگر میزان رسوب حاصل از دوره پرورش قبل ، قابل ملاحظه باشد ، ضروری است از بستر ، لای برداری شود .

•         علاوه بر این برداشتن لایه فوقانی رسوبات از بستر ، می تواند به عنوان راهبرد منطبق با ایمنی زیستی در مقابل بروز و شیوع بیماری های نوظهور همچون EMS محسوب گردد .

 

 

قبل از شخم زنی استخر ، در حدود 50 درصد از مقدار آهک مورد نیاز ( تعیین شده بر اساس جدول )را بر روی سطح بستر ، به صورت یکنواخت بپاشید .

شخم بستر استخر ، سبب می گردد سطح تماس بیشتری از لایه های خاک در معرض هوا قرار گرفته و با افزایش اثر اکسیداسیون ، شرایط را برای فعالیت باکتری های هوازی مساعد نماید .

نور آفتاب و خشک شدن محیط ، به از بین بردن هاگ جلبک ها ، لایه جلبک های کفزی ( باقیمانده از دوره قبل ) تخم ماهی ها و سایر موجودات نامطلوب کمک می نماید  .

پس از آماده سازی مطلوب بستر و تکمیل استقرار دستگاه های هواده در استخر ، در حدود 10 تا 15 روز قبل از ذخیره سازی ، آبگیری استخرها را آغاز نمائید  .

در آبگیری استخر ، بهترین گزینه ، استفاده از فیلترهای دارای چشمه های ریز تا حد ممکن است چرا که سرعت کند آبگیری استخر ، به مراتب بهتر از ورود ناقلین  و عوامل ناخواسته به درون استخردر ابتدای دوره پرورش می باشد .

توری های فیلتراسیون در زمان آبگیری ، از ورود تمامی موجودات با اندازه درشت تر از چشمه فیلتر جلوگیری می کنند با اینحال ورود ویروس ها به صورت آزاد و یا توسط ناقلین ریزی همچون پاروپایان ، با استخر ، حتی با وجود نصب فیلتر نیز ممکن خواهد بود .

به این منظور ، ضدعفونی آب استخر با مواد شیمیایی ، راهی مطمئن به منظور حذف این عوامل می باشد .

•         در این زمینه ، سازمان OIE پیشنهاد کرده است ، پس از آبگیری ، آب استخر پرورش را با 10 ppm کلر آزاد به مدت 24 تا 48 ساعت نگهداری کنید تا از حذف ویروس و ناقلین بالقوه آن اطمینان حاصل نمائید .

استفاده از 30 ppm کلر آزاد در آب ، برای حفظ غلظت 10 ppm از این ماده پس از 24 ساعت نگهداری آب ، کافی خواهد بود .

بعد از ضد عفونی ، لازم است آب موجود در استخر ، به مدت 4 تا 5 روز به همان حالت باقی بماند تا باقیمانده کلر بطور کامل حذف شود .

در صورت بکارگیری استخر ذخیره ، بهتر است مواد ضدعفونی کننده ، ابتدا در این استخر افزوده و پس از آن آب به استخرهای پرورش وارد گردد .

بعضاً به منظور ضد عفونی آب ، می توان از سموم دیگر ( اغلب با هدف حذف ناقلین ) نیز استفاده نمود .

یکی از این ترکیبات ، تری کلروفون یا دیپترکس می باشد که جهت حذف ناقلین در آب استخر توصیه شده است .

نیمه عمر این ترکیب در آب های گرم و دارای 9 pH=در حدود یک روز اعلام گردیده است . این زمان در دما و pH بالاتر ، همچنین شوری پائین ، کمتر می باشد . دوز مصرف این ماده جهت حذف مؤثر ناقلین بالقوه ویروس ، به میزان 2 ppm توصیه شده است .

ترکیب شیمیایی دیگری که در این زمینه توصیه شده است ، DDVP ( دی کلرووینیل دی متیل فسفات ) می باشد که به سبب هزینه پائین ، مقرون به صرفه نیز می باشد . این ماده نیز از جمله ترکیبات مناسب جهت حذف ناقلین ویروس لکه سفید می باشد که بر حسب خلوص محصول ، با غلظت بین 1 تا 3 ppm در آب استخر پرورش مورد استفاده قرار می گیرد . از دیگر نام های تجاری این محصول در بازار می توان به Aquaguard ( دارای 50% خلوص) اشاره نمود .

 برای حذف روتیفرها نیز ( به عنوان ناقلین ویروس لکه سفید ) می توان از 1.5ppm سولفات مس استفاده نمود .

روش های کنترل بیماری EHP در مراکز تکثیر و مزارع پرورش میگو

شیوه کنترل بیماری EHP در مراکز تکثیر

باکتری عامل AHPNDو نیز ( میکروسپوریدیا ی )عامل بیماری EHPهردو در مولدین میگو از چین ، ویتنام و تایلند تشخیص داده شده اند . همچنین ،هردوی این عوامل بیماریزا در نمونه کرم های پلی کت زنده که به طور معمول در تغذیه مولدین میگو مورد استفاده قرار می گیرند مشاهده گردیده اند .اگر رشد پست لارو تهیه شده از هر کارگاه تکثیر ، کمتر از حد مورد انتظار بود ، می توان به آلودگی میگو به EHPمشکوک شد .

بنابراین ، نخستین موضوع این است که از پاکی ( عاری از بیماری بودن ) تجهیزات و تأسیسات مرکز تکثیر و سالن مولد سازی اطمینان لازم حاصل گردد . به این منظور ابتدا می بایست تمامی میگوها از مرکز تکثیر خارج شده و کارگاه پس از شستشو با محلول 2.5 درصد هیدروکسید سدیم ( NaOH) تمیز شود . محلول NaOH باید 3 ساعت در تماس با سطوح قرار گرفته و بعد از گذشت این مدت شسته شود .

این عملیات ( تریتمنت ) می بایست در خصوص تمامی تجهیزات اعم از فیلترها ، مخازن ذخیره آب و لوله ها انجام شود . پس از شستن NaOH ، لازم است کارگاه ، به مدت 7 روز خشک گردد . بعد از این مدت ، تجهیزات بایستی مجدداً با محلول اسیدی کلر ( 200 پی پی ام با pH=4.5) شسته شود .

موضوع بعد ، مولدین هستند . بعضی از مولدین میگوی SPF که نتایج PCR آنها نسبت به عامل بیماری مرگ زود رس منفی بوده ، در خصوص عامل EHP نتایج مثبت نشان داده اند ( آلوده به این عامل بیماریزا بوده اند ) .بنابراین ( حتی ) مولدین SPF بایستی در مدت زمان نگهداری در بخش قرنطینه و پیش از ورود به تأسیسات پاک و تمیز مولد سازی و کارگاه تکثیر ، از نظر آلودگی به EHP مورد بررسی واقع شوند .

محققین در کشور تایلند ( در مواردی ) مشاهده نموده اند که مولدین پرورش یافته در مزارع محلی حاصل ازمیگوهای SPF وارداتی علیرغم عاری بودن از EHP در ابتدا  ، ( در انتهای دوره پرورش ) میزان بالایی از آلودگی را نسبت به این بیماری نشان می دهند .

با استفاده از روش PCR دو مرحله ای ( Nested)و استفاده از DNAحاصل از مدفوع  به عنوان رشته الگو ، می توان امکان آلودگی مولدین به EHP را بررسی نمود.

چگونگی کنترل EHP در مزارع پرورش

پرورش دهندگان در این خصوص باید به دو مسئله توجه نمایند . نخست از سلامت پست لاروهای مورد استفاده برای ذخیره سازی در استخر پرورش ( از نظر عدم آلودگی به EHP )  اطمینان حاصل نمایند .این موضوع را به سادگی می توان توسط آزمایش PCR به انجام رساند .

مورد دوم توجه به آماده سازی مناسب استخر بین دوره های متوالی پرورش  است بخصوص وقتی استخر پرورش ، قبلاً به این بیماری آلوده شده باشد . هاگ ( اسپور) عامل EHP دارای دیواره ضخیمی است و به راحتی غیر فعال نمی شود .حتی مقادیر بالای کلر نیز به تنهایی در این زمینه مؤثر نیست . بعلاوه در حال حاضر هنوز ناقلین بالقوه محیطی این بیماری به درستی شناخته نشده اند .

به منظور ضدعفونی استخرهای خاکی از اسپور EHP از آهک صنعتی ( اکسید کلسیم، CaO) به میزان 6 تن در هکتار استفاده نمایید . با شخم زنی به عمق 10 تا 12 سانتیمتر ، آهک را با خاک بستر مخلوط نموده و سپس با مرطوب کردن کف استخر ، CaO را فعال نمائید  . پس از آن قبل از تخلیه آب استخر یا آبگیری مجدد ، اجازه دهید به مدت یک هفته استخر به همین وضعیت باقی بماند . بعد از استفاده از CaO ، قاعدتاً pH خاک به مدت دو روز تا حدود 12 افزایش می یابد سپس با جذب دی اکسید کربن ، تبدیل به CaCO3  شده و pH دوباره به محدوده طبیعی بازخواهد گشت .

سایه پیگمالیون بر پرورش میگو

 

در افسانه ها آورده اند ، پیگمالیون پادشاه قبرس ، مجسمه ای زیبا از جنس عاج ساخت و آنقدر در ساخت این مجسمه هنر به خرج داد که در نهایت ، خودش عاشق آن شد .....بدینسان از آفرودیت الهه عشق ، در خواست کرد به این مجسمه جان ببخشد تا با وی ازدواج کند . این افسانه مبنای تئوری تبدیل انتظار به واقعیت شده است که امروزه در مدیریت سازمانی و روانشناسی به نام اثر پیگمالیون شناخته می شود .

اما انچه در این مطلب قصد دارم بدان بپردازم ، بیشتر در ارتباط با عشق پیگمالیون به ساخته خود و شباهت آن با رفتاری است که بعضا در بین مبتکران و دانشمندان عزیز در حوزه های مختلف سخت افزاری و نرم افزاری صنعت پرورش میگو می بینیم و از جهتی قدری نگران کننده است .

 

 

این روزها ، بنا به مشکلات و بحران های متعدد موجود در صنعت پرورش میگوی کشور ، جمیع دست اندرکاران این حوزه اعم از سرمایه گذاران ، محققین و ناظران ، به درستی ، هر یک در پی واگشودن گرهی از معضلات ، دست به دامان مبتکران ، مخترعان ، ایده پردازان و کاشفان فعال در زمینه های مختلف شده اند تا بلکه اندکی از این حجم بحران انباشته کم نموده و هزینه های سرسام آور تولید را کاهش دهند . با اینحال به نظر می رسد در همین مسیر نیز بعضاً باید به خطاهای شناختی غالباً ظریف توجه داشت .

 

 

بدیهی است که در ابتدا ، لازم است مشکل ، نه به صورت کلی  و مبهم ، بلکه به شکلی کاملاً دقیق و مشخص تعریف و تبیین گردد . طبیعی است تنها در این حالت است که فرد و یا نهاد مخاطب ، که به منظور حل مشکل به مدد گرفته شده ، قادر به بررسی راهکارهای برون رفت از آن خواهد بود  . در غیر این صورت ، نه تنها پاسخ اخذ شده ، حلّال مشکل نیست بلکه گاه ، مسیر حل مشکل را از شاهراه اصلی، فرسنگ ها دور خواهد نمود .

 

 

اما ارتباط پیگمالیون با مطلب حاضر ، در خصوص ایده ها ، ابزار و محصولاتی است که به منظور رفع و یا مهار بحران در این شرایط تجویز و یا ابداع میگردد .

 

 

غالباً مشاهده شده است که این راهکارها ، در جای خود بسیار پرسود و کارآمد می باشند با اینحال ، " اثر پیگمالیون " موجب می شود ، مبدع ، مخترع  و یا ایده پرداز گرامی ، آنچنان مسحور ساخته دست خود گردد که ابتکار خویش را حلّال شمار زیادی از مشکلات متنوع صنعت بداند و ... حادثه از اینجا آغاز می شود .

 

 

از اینجا به بعد ، ترکیب و محصولی که ماهیتاً بهبود دهنده و یا ضدعفونی کننده بخشی از محیط زندگی میگو است ، به عنوان غول چراغ جادو معرفی می گردد که در صورت بهره گیری صحیح از آن ، هرآنچه جهان ، در تولید این جانور از آن بی بهره بوده است به پرورش دهنده هدیه می کند . ایده ای که صرفاً به تبیین جزیی از هزاران فعل و انفعال زیستی و اکولوژیک استخرهای پرورش میگو مرتبط است ، معرفی کننده علّت العلل تمامی بحران های موجود در استخرهای پرورش برشمرده می شود و ... و این خطرناک است .

 

 

خطرناک از این بابت که با هویداشدن موارد نقض ، تمامی آنچه به محصول فکر و یا علم و تجربه صاحب ایده و ابتکار مربوط بوده است ، قربانی می شود و بیش از آن ، دیگر استمدادکنندگان را امید و اعتمادی به اهل دانش و خلاقیت نخواهد بود .

 

 

ایکاش پیگمالیون هرگز فراموش نمی کرد که " مجسمه ، مجسمه است " و ایکاش به خاطر می آورد که از ابتدا نیز قرار نبود آنچنان شیفته این مجسمه باشد که آن را به همسری برگزیند .

 

 

 

 

 

 

تقاضای اکسیژنی خوراک آبزیان

در این مطلب ، بعد از بیش از یک ماه وقفه ، مقاله ای را به قلم پروفسور بوید ترجمه کرده و جهت استفاده بازدیدکنندگان عزیز در لینک ذیل قرار داده ام . این مقاله به یکی از نکات بسیار پر اهمیت مدیریتی در آبزی پروری ( تغذیه ) پرداخته است و به نظر اینجانب ، واجد قابلیت فراوانی جهت طرح و بحث در محافل کارشناسی می باشد . در مقدمه این مقاله عنوان شده است : شاید غذادهی در پرورش آبزیان ، عامل مهمی در افزایش تولید آبزیان در حجم مشخصی از آب استخر باشد اما همزمان می تواند موجب افزایش نامتعارف تقاضای اکسیژنی ( Oxygen Demand) و در پی آن ، کاهش غلظت اکسیژن محلول در سیستم پرورش و نیز ایجاد آلودگی در پساب مزارع آبزی پروری شود . اگرچه این مطلب که چه عواملی بر تقاضای اکسیژنی خوراک تأثیر گذار می باشند ، در جای خود بسیار پر اهمیت است با این حال ، مدیریت هریک از این عوامل ، زمینه ساز مباحثی اساسی در پرورش آبزیان خواهد بود . 

لینک دانلود