آماده سازی استخر ( بخش نخست : خشک کردن ، آهک پاشی و ضد عفونی )
آماده سازی مناسب استخر حائز نقشی بی بدیل در پرورش موفق میگو می باشد .
چنانچه آب و بستر استخر پرورش دارای کیفیتی مطلوب نباشد آنگاه ، استفاده از لارو و غذای با کیفیت به تنهایی موفقیت در یک دوره پرورش را تضمین نخواهد نمود .
آماده سازی نامناسب استخر ، به افت کیفی خاک بستر( از طریق ایجاد ترکیبات سمّی و مضر در ستون آب که به نوبه خود سبب ایجاد استرس در میگو می شود ) در طول دوره منجر خواهد گردید .
آماده سازی مناسب استخر راهکاری پیشگیرانه به منظور کنترل بیماری بوده و به همین دلیل لازم است در راهبردهای مدیریت بیماری در مزارع پرورش به عنوان رویکردی حیاتی مدّنظر واقع شود .
علاوه بر این ، پرورش میگو به شیوه متراکم ، نیازمند استفاده از مقادیر زیادی از غذای دستی در استخر می باشد . این میزان غذا ، به عنوان ماده ای آلی ، بار مواد آلی موجود در رسوبات بستر را به نحو قابل ملاحظه ای افزایش داده و بر کیفیت خاک استخر تأثیر نامطلوبی بر جای خواهد گذارد .
لجن کف استخر ، ممکن است در بعضی از نقاط بستر نظیر مرکز و یا گوشه ها تجمع بیشتری داشته باشد . بعضی از این مناطق ، تنها زمانی که استخر تخلیه گردد قابل مشاهده می باشند . به همین دلیل ، ضروری است پس از تخلیه استخر و صید محصول ، با فشار آب نسبت به شستشوی بستر اقدام گردد ( معمولاً این مرحله به Flushing معروف است که در آن به یکی از دوروشِ شستشو با پمپ های قابل حمل – در استخرهای کوچک و یا دارای لاینر – و یا تخته گذاری و آبگیری تا بیست درصد حجم نهایی استخر و سپس تخلیه کامل آب – با برداشتن یکجای تمامی تخته بندهای خروجی – انجام می گردد . باید به خاطر داشت ، در صورتی که آب خروجی از مزرعه شما وارد منبع آبگیری مجتمع و یا مزارع مجاور می شود ، شستشوی استخرها به شیوه Flushing موجب آلودگی و افت کیفیت منابع پذیرنده آب خروجی ( زهکش و یا منبع آبگیری مجتمع ) خواهد شد . به همین دلیل ، نهایت احتیاط در این روش می بایست رعایت گردد .
پیش از خشک شدن بستر استخر، با استفاده از pH متر خاک ، pH خاک را در حداقل 10 نقطه در هر هکتار اندازه گیری نمائید . در غیر این صورت ، نمونه های خاک را در ظرفی مناسب به نسبت 1:1 با آب مخلوط نموده و پس از حداقل 30 دقیقه ، pH آب ظرف را تعیین کنید .
به خاطر داشته باشید ، مکان نمونه گیری را به صورت شماتیک بر روی نقشه استخر ، جانمایی کرده و پس از تعیین pH هر نمونه ، مقدار مشخص شده را در مکان هر نمونه به همراه متوسط pH کل استخر یاداشت نمایید .
تعیین متوسط pH استخر ، در مشخص کردن مقدار مورد نیاز آهک به منظور افزایش pH خاک بستر ( جهت فعالیت مطلوب باکتری های تجزیه کننده مواد آلی ) به شما کمک خواهد نمود .
|
pH خاک |
میزان استفاده از آهک (کیلوگرم ) |
|
بیشتر از 7 |
0 |
|
7-6 |
500 |
|
5.9-5.5 |
1000 |
|
5.4-5 |
1500 |
|
4.9-4.5 |
2000 |
|
کمتر از 4.5 |
3000 |
|
کمتر از 4.5 |
3000 |
به یاد داشته باشید ، طی عملیات آهک پاشی در شرایطی که ریسک بیماری در منطقه موجود نیست ، از آهک صنعتی و آهک آبدار استفاده نکنید چرا که pH خاک را به شدت افزایش داده و مانع فعالیت میکروارگانیسم های مفید خاک بستر می گردد .
|
نوع آهک |
نام رایج |
حلالیت |
درصد خنثی کنندگی |
توصیه ها |
|
اکسید کلسیم (CaO) |
آهک صنعتی، آهک سوخته |
بالا |
~ 179 |
برای مصرف روتین توصیه نمی شود ، pHرا به سرعت افزایش می دهد ، اثرکوتاه مدت دارد . |
|
هیدروکسید کلسیم (Ca(OH)2) |
آهک ساختمانی ، آهک آبدار |
بالا |
~ 136 |
برای مصرف روتین توصیه نمی شود ، pHرا به سرعت افزایش می دهد ، اثرکوتاه مدت دارد . |
|
کربنات کلسیم (CaCO3) |
آهک کشاورزی |
متوسط |
85 - 100 |
مناسب برای استفاده در آبزی پروری |
|
کلسیم منیزیم کربنات (CaMg(CO3)2) |
دولومیت |
متوسط |
60 - 75 |
مناسب برای استفاده در آبزی پروری |
|
منیزیم کربنات (MgCO3) |
منیزیت |
متوسط |
85 - 105 |
مناسب برای استفاده در آبزی پروری |
|
هیدروکسید منیزیم (Mg(OH)2) |
منیزیت سوخته |
متوسط |
180 - 220 |
مناسب برای استفاده در آبزی پروری |
خشک کردن بستر ، اقدامی پیشگیرانه به منظور کاهش خطر شیوع بیماری و بهبود کارایی استخر در دوره پرورش خواهد بود .
برخی از اهداف در زمینه ایجاد شرایط مطلوب در محیط استخر عبارتند از :
- حذف یا کاهش بار مواد آلی
- ایجاد شرایط مناسب جهت اکسیداسیون مواد آلی
- فراهم نمودن شرایط مطلوب به منظور اکسیداسیون ترکیبات احیا شده غیرآلی همچون سولفیدهیدروژن و آمونیاک
- کاهش بارجمعیت باکتریهای بی هوازی و ایجاد شرایط هوازی
- حذف پوشش جلبک های کفزی
- حذف تخم ماهی ، سخت پوستان حفار و سایر عوامل شکارچی یا رقیب از محیط استخر
خشک شدن بیش از حد خاک استخر ، محیط بستر را جهت فعالیت مناسب میکرو ارگانیسم های مفید ، نامطلوب می نماید . از این رو توصیه می شود دوره 2 تا سه هفته ای به این منظور رعایت شود .
• اگر میزان رسوب حاصل از دوره پرورش قبل ، قابل ملاحظه باشد ، ضروری است از بستر ، لای برداری شود .
• علاوه بر این برداشتن لایه فوقانی رسوبات از بستر ، می تواند به عنوان راهبرد منطبق با ایمنی زیستی در مقابل بروز و شیوع بیماری های نوظهور همچون EMS محسوب گردد .
قبل از شخم زنی استخر ، در حدود 50 درصد از مقدار آهک مورد نیاز ( تعیین شده بر اساس جدول )را بر روی سطح بستر ، به صورت یکنواخت بپاشید .
شخم بستر استخر ، سبب می گردد سطح تماس بیشتری از لایه های خاک در معرض هوا قرار گرفته و با افزایش اثر اکسیداسیون ، شرایط را برای فعالیت باکتری های هوازی مساعد نماید .
نور آفتاب و خشک شدن محیط ، به از بین بردن هاگ جلبک ها ، لایه جلبک های کفزی ( باقیمانده از دوره قبل ) تخم ماهی ها و سایر موجودات نامطلوب کمک می نماید .
پس از آماده سازی مطلوب بستر و تکمیل استقرار دستگاه های هواده در استخر ، در حدود 10 تا 15 روز قبل از ذخیره سازی ، آبگیری استخرها را آغاز نمائید .
در آبگیری استخر ، بهترین گزینه ، استفاده از فیلترهای دارای چشمه های ریز تا حد ممکن است چرا که سرعت کند آبگیری استخر ، به مراتب بهتر از ورود ناقلین و عوامل ناخواسته به درون استخردر ابتدای دوره پرورش می باشد .
توری های فیلتراسیون در زمان آبگیری ، از ورود تمامی موجودات با اندازه درشت تر از چشمه فیلتر جلوگیری می کنند با اینحال ورود ویروس ها به صورت آزاد و یا توسط ناقلین ریزی همچون پاروپایان ، با استخر ، حتی با وجود نصب فیلتر نیز ممکن خواهد بود .
به این منظور ، ضدعفونی آب استخر با مواد شیمیایی ، راهی مطمئن به منظور حذف این عوامل می باشد .
• در این زمینه ، سازمان OIE پیشنهاد کرده است ، پس از آبگیری ، آب استخر پرورش را با 10 ppm کلر آزاد به مدت 24 تا 48 ساعت نگهداری کنید تا از حذف ویروس و ناقلین بالقوه آن اطمینان حاصل نمائید .
استفاده از 30 ppm کلر آزاد در آب ، برای حفظ غلظت 10 ppm از این ماده پس از 24 ساعت نگهداری آب ، کافی خواهد بود .
بعد از ضد عفونی ، لازم است آب موجود در استخر ، به مدت 4 تا 5 روز به همان حالت باقی بماند تا باقیمانده کلر بطور کامل حذف شود .
در صورت بکارگیری استخر ذخیره ، بهتر است مواد ضدعفونی کننده ، ابتدا در این استخر افزوده و پس از آن آب به استخرهای پرورش وارد گردد .
بعضاً به منظور ضد عفونی آب ، می توان از سموم دیگر ( اغلب با هدف حذف ناقلین ) نیز استفاده نمود .
یکی از این ترکیبات ، تری کلروفون یا دیپترکس می باشد که جهت حذف ناقلین در آب استخر توصیه شده است .
نیمه عمر این ترکیب در آب های گرم و دارای 9 pH=در حدود یک روز اعلام گردیده است . این زمان در دما و pH بالاتر ، همچنین شوری پائین ، کمتر می باشد . دوز مصرف این ماده جهت حذف مؤثر ناقلین بالقوه ویروس ، به میزان 2 ppm توصیه شده است .
ترکیب شیمیایی دیگری که در این زمینه توصیه شده است ، DDVP ( دی کلرووینیل دی متیل فسفات ) می باشد که به سبب هزینه پائین ، مقرون به صرفه نیز می باشد . این ماده نیز از جمله ترکیبات مناسب جهت حذف ناقلین ویروس لکه سفید می باشد که بر حسب خلوص محصول ، با غلظت بین 1 تا 3 ppm در آب استخر پرورش مورد استفاده قرار می گیرد . از دیگر نام های تجاری این محصول در بازار می توان به Aquaguard ( دارای 50% خلوص) اشاره نمود .
برای حذف روتیفرها نیز ( به عنوان ناقلین ویروس لکه سفید ) می توان از 1.5ppm سولفات مس استفاده نمود .
