لینک زیر ویژه دانلود گزارش علمی تولید میگوی عاری از عوامل بیماری زای خاص(SPF) به قلم استاد دکتر افشار نسب می باشد که در پورتال مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور منتشر گردیده است. امیدوارم مورد توجه و استفاده بازدید کنندگان عزیز قرار گیرد:
لینکی که در این مطلب قرار داده ام مربوط به نشریه ترویجی است که توسط تنی چند از همکاران پژوهشکده میگوی کشور ، اداره کل دامپزشکی بوشهر و به کوشش سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر تهیه شده و متن مناسبی است که با رویکرد ترویجی تهیه شده و برای آشناشدن بهره برداران صنعت پرورش میگو با پیاده سازی اصول ایمنی زیستی در مزارع، مفید خواهد بود.
یکی از مشکلات کیفی میگوهای صید شده پرورشی به ویژه در سالهای اخیر (پس از معرفی گونه پا سفید غربی به صنعت پرورش میگوی کشور) بروز عارضه سرقرمزی در این میگوها بوده است. این مشکل، بنا به اظهار مدیران شرکت های فرآوری ، همه ساله زیان هنگفتی را به واسطه افت قیمت میگوی پرورشی در بازارهای جهانی (به میزان 0.2 تا 0.6 دلار آمریکا به ازای هرکیلوگرم میگو) در زمینه ارزآوری به این بخش وارد می‌نماید. اما علیرغم این اهمیت چشمگیر، هیچگاه ، بررسی علل و عوامل ایجاد کننده عارضه یاد شده به عنوان نیاز تحقیقاتی، از سوی نهادهای دست اندرکار اقتصاد آبزی‌پروری به بخش های علمی و تخصصی این زیر بخش ارائه نگردیده و معدود فعالیت های انجام شده نیز اغلب به واسطه پیش فرض های اعمال شده در زمینه منشأ، مرحله و ماهیت، منجر به نتیجه معتبر و قابل پیاده سازی به شکل اجرایی و میدانی نگردیده است.
علیرغم مطالعات انجام شده متعدد در خصوص کنترل کیفیت میگوی پرورشی پس از برداشت ، سابقه تحقیق در این زمینه و خاص این عارضه در کشور ایران موجود نمی باشد . تنها در سال 1389 آفتاب سوار و همکاران ضمن بررسی مقایسه ای اثرات هندلینگ پس از صید میگوی پرورشی بر کیفیت این میگو در استان هرمزگان، مشخصاً به بروز این عارضه اشاره نموده است. در خارج از کشور نیز ، غالب تحقیقات در این زمینه ، با موضوع کیفیت محصول پس از صید انجام گرفته و صرفاً اشاره ای ضمنی به این عارضه به عنوان یکی از عوارض اخلال در فرآیند برداشت گردیده است. تنها تحقیق ویژه در خصوص بروز عارضه سرقرمزی ، حاصل مطالعه ای در کشور عربستان بوده که به دلیل عدم انتشار در نشریات معتبر، تنها دسترسی به گزارش کار و نتایج حاصله ممکن گردید.
اما در سال 1396 بنا به درخواست بخش خصوصی از مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی ، پروژه ای دوساله در دو استان بوشهر و هرمزگان به عنوان دو قطب اصلی تولید میگوی ایران اجرا گردید که تلاش می شود نتایج این پروژه در پژوهشکده میگوی کشور در مطالب آتی به صورت تفصیلی ارائه شود.
بین 40 تا 50 درصد از پرورش دهندگان میگو در بزرگترین قطب تولید میگو کشور مالزی به دلیل افزایش تقاضا در بازارهای صادراتی و افزایش مجدد قیمت ها در سر مزرعه ، به پرورش گونه مونودون روی آورده اند.
بر اساس سخنرانی که در آخرین میزگرد آبزی پروری در Chang Mai تایلند ارائه شد ، در سال 2017 ، غذای میگوی ببری سیاه ، پس از تغییر گونه پرورشی از لیتوپنئوس وانامی به این گونه توسط 40 تا 50 درصد از پرورش دهندگان این منطقه ، به بیش از 10000تن افزایش یافته است ....
متن کامل این خبر را که از سایت Undercurrent News اقتباس و ترجمه شده ، می توانید در لینک ذیل مشاهده فرمائید
ضمنا از دوست عزیزم جناب آقای مهندس امید بحری ، بابت ارسال خبر سپاسگزارم .
بخش اعظم محیط زندگی آبزیان در استخرهای پرورش را آب تشکیل می دهد . از این رو ، حفظ کیفیت مطلوب این محیط ، در گرو مدیریت مناسب و بهینه آب در طول دوره پرورش می باشد .
کیفیت آب در استخرهای پرورش میگو ، تحت تأثیر عوامل مختلف خارجی ( همچون وضعیت جوّی و کیفیت آب ورودی ) و داخلی ( کیفیت غذا ، وضعیت بستر و ...) قرار دارد . به این ترتیب ، می بایست راهبردهای مدیریتی در این زمینه ر به نحوی تنظیم نمود که در قبال عوامل غیر قابل کنترل ، راهکارهای جبرانی ، تقابلی و یا پیشگیرانه اتخاذ کرده و در برابر عوامل داخلی نیزتمهیدات نرم افزاری و سخت افزاری مناسب اندیشید .
در واقع ، آبزی پروران لازم است روش های مدیریت آب را فراگیرند تا بدانند در کدام وضعیت ، چه روش کنترلی را می بایست بکارگیرند تا مانع ایجاد ضرر و زیان به محصول خود گردند .
مهم ترین پارامترهای کیفی آب استخر
- اکسیژن
میزان حلالیت اکسیژن در آب ، بسیار کمتر از سهم این گاز در هواست .از طرفی ، مواد زائد دفعی در محیط استخر و وجود رقبای اکسیژنی در این محیط ، شدیداً بر کاهش اکسیژن در دسترس میگو و سایر آبزیان پرورشی مؤثر خواهد بود . به همین دلیل کوچکترین تغییرات در کیفیت آب ، می تواند منجر به اثرات نامطلوب زیادی بر آبزی شده و رشد و سلامت موجود پرورشی را به خطر اندازد . روند تغییرات اکسیژن در استخرهای آبزی پروری تا حد بسیار زیادی تابع فتوسنتز و تنفس می باشد .
مهم ترین منابع تولید اکسیژن در استخر پرورش میگو عبارتند از :
- فتوسنتز
- انتشار از جو و اتمسفر
- وزش باد
- هوادهی کمکی
- تعویض آب ( ورود آب جدید اکسیژن دار )
از طرف دیگر ، می توان مهم ترین مصرف کننده های اکسیژن را در استخرهای پرورش به شرح ذیل معرفی نمود :
- خاک سیاه بستر : 55 تا 75 درصد از اکسیژن محلول 0.061- 0.473mg/lit/hr
- فیتوپلانکتونها : 25 تا 40 درصد 0.134 mg/lit/hr ( در ساعات شب و هنگام تنفس سلولی )
- میگو : 5 درصد 0.487x W0.881mg/hr
بیشترین میزان اکسیژن محلول پیش از غروب آفتاب و کمترین آن پیش از طلوع آفتاب قابل اندازه گیری است .
ظرفیت حفظ اکسیژن محلول، تحت تأثیر دما و شوری آب متغیر است .
ارتباط اکسیژن محلول آب با دما و شوری در جدول ذیل نشان داده شده است :
در شکل زیر ، تأثیر تغییرات اکسیژن بر وضعیت سلامت و محدوده مطلوب جهت میگوهای پرورشی، نمایش داده شده است :
بر اساس مطالعات انجام شده ، میزان اکسیژن محلول در آب در دمای بین 20 تا 35 درجه سانتی گراد به ازای هر 2 گرم در لیتر ( ppt) در حدود 0.07 میلی گرم بر لیتر ( ppm) کاهش می یابد . مهم ترین دلایل کاهش اکسیژن محلول را می توان :
- غذادهی بیش از حد ( Over Feeding)
- تجمع مواد آلی در بستر
- Over Bloom ( شکوفایی بیش از حد ) و مرگ پلانکتونی
- کاهش جمعیت پلانکتونی ( شفافیت بالاتر از 60 سانتی متر ) و در نتیجه کاهش فتوسنتز
- افزایش میزان مواد معلق در ستون آب ( که به نوبه خود بر جمعیت فیتوپلاکتون ها اثر سوء خواهد داشت )
- افزایش شوری
- ابری بودن هوا و کم شدن زمان تابش آفتاب
- افزایش توده زنده موجود در آب و کاهش ظرفیت بُرد ( Carrying capacity ) استخر
- وجود موجودات ناخواسته بیش از ظرفیت تحمل محیط استخر
- افزایش مزمن دمای آب
- و لایه بندی دمایی عنوان نمود .
به طور کلی در طول شبانه روز ، کمترین میزان اکسیژن محلول در ساعات پیش از طلوع و بالاترین مقدار ، قبل از غروب آفتاب در استخر قابل اندازه گیری است .
راهکارهای مقابله با شرایط نامطلوب فوق در جدول ذیل آورده شده است :
|
عامل بروز مشکل |
روش مدیریت |
|
غذادهی بیش از حد ( Over Feeding)
|
تنظیم غذا بر اساس مشاهده سینی ، جدول غذادهی و بیومتری ( تخمین توده زنده ) ، هوادهی و پاکسازی منطقه غذادهی میگوها با انتقال مواد زائد به سمت خروجی یا مرکز استخر |
|
تجمع مواد آلی در بستر
|
ایجاد شرایط مناسب جهت تجزیه مواد آلی ( استفاده از پروبیوتیک ) ، تعویض آب از کف و رانش مواد آلی بستر به خارج استخر، استفاده از مواد شیمیایی بهبود دهنده خاک بستر ( نظیر پربورات سدیم و پراکسید کلسیم )، هوادهی بر اساس کنترل ORP رسوبات کف و پاکسازی محدوده تغذیه |
|
Over Bloom ( شکوفایی بیش از حد ) و مرگ پلانکتونی
|
تعویض آب از کف ( در شب ) و اضافه نمودن آب جدید ، افزودن ترکیب ملاس تخمیر شده و سبوس ( در روز ) ، افزودن آهک کشاورزی به آب |
|
کاهش جمعیت پلانکتونی ( شفافیت بالاتر از 60 سانتی متر ) و در نتیجه کاهش فتوسنتز
|
اضافه نمودن آب جدید و آهک پاشی ( ترجیحاً با دولومیت) ، در صورتی که این اتفاق در ابتدای دوره باشد تجدید کوددهی و چنانچه در اواسط دوره باشد افزودن ترکیب ملاس تخمیر شده و سبوس برنج و دولومیت |
|
افزایش میزان مواد معلق در ستون آب ( که به نوبه خود بر جمعیت فیتوپلاکتون ها اثر سوء خواهد داشت )
|
ابتدا افزودن مواد منعقد کننده نظیر سولفات آلومینیوم و سپس استفاده از آهک کشاورزی یا دولومیت جهت تجدید شکوفایی آب ، تعویض آب از سطح و افزودن آب در ساعات فاقد تلاطم در طول شبانه روز، کاستن از میزان ایجاد تلاطم توسط هوادهی در استخرها |
|
افزایش شوری
|
افزایش ارتفاع آب استخر و تعویض نوبتی آب در استخرها به منظور کاهش اثر تبخیر ، تنظیم هوادهی به نحوی که از میزان پاشش آب در ساعات گرم روز کاسته شود . |
|
ابری بودن هوا و کم شدن زمان تابش آفتاب
|
استفاده از هوادهی در ساعات ابری و بکارگیری مواد بهبود دهنده مناسب ، خودداری از کوددهی در روزهای ابری |
|
افزایش توده زنده موجود در آب و کاهش ظرفیت بُرد ( Carrying capacity ) استخر
|
تشدید هوادهی و انجام تمهیدات لازم جهت اکسیداسیون و معدنی نمودن رسوبات محیط بستر ، تنظیم دقیق غذادهی |
|
وجود موجودات ناخواسته بیش از ظرفیت تحمل محیط استخر
|
در صورت مشاهده ماهی و یا گل خورک به میزان زیاد در سینی های غذادهی ، می توان از تفاله تخم چای استفاده نمود سپس غذادهی را بر اساس توده زنده میگو، به میزان واقعی انجام داد . |
|
افزایش مزمن دمای آب
|
استفاده از پروبیوتیک و یا سایر ترکیبات مناسب جهت افزایش میزان جذب غذا و کاهش مواد دفعی کاهنده اکسیژن محلول ، تنظیم غذا به نحوی که غذای داده شده در ساعات گرمتر ، قطع و یا بسیار کم شود ، افزایش ارتفاع آب تا حد ممکن ، هوادهی با رعایت کاستن از میزان پاشش آب ( جلوگیری از تبخیر بیشتر ) ، کاهش آب در ساعات خنک ترِ روز و افزایش آب جدید ، تلاش جهت حفظ شکوفایی آب ( Shading) . |
|
لایه بندی دمایی ( Thermal Stratification )
|
هوادهی در ساعات گرم روز، تعویض آب از کف به شیوه سرریز ( Flow through بدون کاهش عمق آب ) . |
در استخرهای پرورش میگو ، تشکیل لجن و خاک سیاه ، عامل اصلی بروز بسیاری از بیماری ها محسوب می گردد .تجمع غذای مصرف نشده و مواد دفعی حاصل از سوخت و ساز میگو در نهایت منجر به شکل گیری شرایط بی هوازی و ایجاد آمونیاک و سولفید هیدروژن شده و موجبات استرس به میگوها را در محیط پرورش فراهم خواهد ساخت و در این وضعیت ، بروز بیماری ها به آسانی ممکن و محتمل خواهد بود .
به منظور پرهیز از بروز چنین شرایطی ، پرورش دهندگان ، اقدام به احداث توالت میگو در فضایی در حدود 1 تا 2 درصد از مساحت استخر ، بسته به سطح مفید زیر کشت در مرکز استخر ( در استخرهای دارای هواده با امکان تجمیع مواد دفعی در این منطقه ) می نمایند .
این سازه سیمانی ، به شعاع 2 تا 3 متر و با شیب به سمت مرکز ، چاله ای به عمق 70 تا 100 سانتی متر ایجاد می نماید که با حرکت دائمی آب توسط دستگاه های هواده ، مواد دفعی و غذای مصرف نشده محیط بستر را در درون خود جای می دهد .
تخلیه مواد دفعی با استقرار پمپ لجن کش در چاله یاد شده به صورت هفتگی و یا در مواقع لزوم مانع انباشت لجن در توالت میگو خواهد شد . فواید این سازه به اجمال در ذیل آورده شده است :
- کاهش ریسک بیماری
- حذف استرس ناشی از آلودگی بستر
- پرهیز از بکارگیری مقادیر قابل ملاحظه مواد شیمیایی به عنوان بهبود دهنده محیط بستر
- کاهش چشمگیر آمونیاک
- کنترل ضریب تبدیل غذایی
- حذف آلودگی از محیط استخر
کوددهی
موارد ذیل ، از جمله اهداف کوددهی استخر پرورش ، پیش از ذخیره سازی می باشند :
- مهیا نمودن شرایط مناسب جهت تولیدات اولیه استخر که در روزهای ابتدایی دوره پرورش به عنوان تأمین کننده نیازهای اساسی تغذیه ای میگو محسوب می گردند .
- حفظ تراکم مناسب فیتوپلانکتونها و کنترل نفوذ نور به درون ستون آب استخر که به نوبه خود موجب کاهش استرس به میگو ها و عدم تشکیل لب لب و جلبک های کفزی در بستر خواهد شد .
میزان استفاده از کود جهت ایجاد تقویت تولیدات طبیعی استخر بسته به مزرعه ، وضعیت خاک بستر ، شوری همچنین ، شرایط مواد مغذی و تولیدات طبیعی در منبع آبی مورد استفاده در مزرعه یا سایت متغیر می باشد .
منابع رایج جهت تأمین نیتروژن در آبزی پروری عبارتند از :
- کود اوره ( دارای 46 تا 47 درصد ازت)
- آمونیوم نیترات ( دارای 33 تا 36 درصد ازت )
- ترکیب اوره و نیترات آمونیوم به صورت مایع ( 32 درصد ازت )
- نیترات سدیم ( 15 تا 16 درصد ازت )
- نیترات کلسیم ( 15 درصد ازت )
منابع رایج جهت تأمین فسفر در آبزی پروری نیز عبارتند از :
- اسید فسفریک ( 32 درصد فسفر )
- دی آمونیوم فسفات ( 46 درصد فسفر )
- مونو آمونیوم فسفات ( 52 درصد فسفر )
- تریپل سوپر فسفات ( 47 تا 50 درصد فسفر )
-
در هنگام کوددهی ( در زمان آبگیری ) توجه به دو مسأله بسیار مفید خواهد بود :
- مقدار کود لازم در این زمان ( آبگیری ) تقریباً 5 تا 10 برابر میزان کودی است که در زمان پرورش جهت حفظ شکوفایی لازم است .
- بهترین زمان برای کوددهی ، از روز دوم شروع آبگیری می باشد .
به این منظور برای استخرهای بزرگ بهتر است ابتدا 50 درصد از میزان کود محاسبه شده ، در مخزن مربوطه حل شده و در محل ورودی تخلیه گردد .
یکی از عوامل تأثیر گذار بر مقدار کود مورد نیاز، نوع کود استفاده شده می باشد. با این حال جدول زیر توسط سازمان خواروبار جهانی ملل متحد ( FAO ) در این زمینه پیشنهاد گردیده است :
در یکی از فایل های آموزشی مربوط به دکتر Niti از اساتید دانشگاه AIT تصاویری دیدم که مرتبط با یکی از مشکلات میدانی در صنعت پرورش میگوی ایران هم بود و مشابهت جالبی با نتایج مشاهدات آزمایشگاهی یکی دو سال اخیر ما نیز در مزارع و آزمایشگاه های تشخیصی داشت :
این تصویر رو ببینید . میگوی آبشش سیاه در مزرعه پرورش :
این تصویر ، همون میگو رو نشون می ده که در آزمایشگاه برای مشاهده لام مرطوبش آماده شده :
و این تصویر آخر ، تک یاخته های انگلی روی آبشش میگو رو نمایش داده :
شبیه همون تک یاخته هایی نیست که در صمپا به اشتراک گذاشته شده بود ؟
