پوست اندازی در میگوها

همانند سایر سخت پوستان، میگوها نیز دارای اسکلت خارجی هستند که رشد آنها را محدود می سازد. به همین دلیل و برای رشد، می بایست پوست اندازی نموده و اسکلت خارجی خود را به صورت دوره ای تعویض کنند.  

به اسکلت خارجی میگو،کوتیکول نیز گفته می شود که عمدتا از کیتین، املاح کلسیم، پروتئین و چربی تشکیل شده است. کوتیکول پوسته ای محکم است که از بدن میگوها محافظت می کند با اینحال محدود کننده رشد میگوها نیز می باشد. متناسب با رشد، حجم بدن میگو نیز با محدودیت اسکلت خارجی (کوتیکول) مواجه می شود. از این رو فرآیند پوست اندازی به عنوان عامل برطرف کننده محدودیت رشد، این روند را تداوم می بخشد.  اما همین موضوع، به نمودار رشد میگوها، شکلی پلکانی (و نه خطی) داده است.  

 

به طور کلی، فرآیند پوست اندازی در میگوها دارای سه مرحله عمومی است:

مرحله پس از پوست اندازی (Postmolt): در این مرحله میگو در حال بازیافت انرژی و فعالیت خود بعد از صرف انرژی بالا برای پوست اندازی قبلی است. میگوها برای رشد خود و تطبیق اندازه بدن با پوسته جدید، مقدار زیادی آب جذب می نمایند.  

مرحله بین دوبار پوست اندازی (Intermolt): در طول این مرحله، فعالیت میگوها به روال معمول بازگشته، تغذیه در حداکثر میزان خود قرار دارد. رشد میگو در این مرحله با شیب ثابتی تداوم داشته و پوسته عملکرد حفاظتی خود را بازیافته است.

مرحله پیش از پوست اندازی (Premolt): میگو برای پوست اندازی بعدی آماده می شود. فعالیت های تغذیه ای میگوها در این مرحله کاهش یافته و کوتیکول جدید در زیر پوسته فعالی در حال شکل گیری است.  

 

لینک مشاهده تصویر بزرگتر

فیلمی که در لینک زیر قرار داده شده است، مرحله پوست اندازی نهایی یک میگوی آب شیرین را نمایش می دهد:

لینک دانلود

مبانی تکثیر و پرورش میگو (قسمت اول: زیست شناسی میگو، بخش سوم)

ظرف چند روز گذشته، تأخیر اندکی در تداوم مطلب آموزشی زیست شناسی میگو، از سلسله بحث های مبانی تکثیر و پرورش میگو حادث شد که دلیلش، جستجو برای یک منبع قابل استناد و معتبر برای ادامه بحث باشه به نحوی که اولا، مطالبش عمومی و شامل تمام سخت پوستان نباشه و ثانیا، حرف تازه ای رو تقدیم علاقمندان کنه. به همین دلیل، مطلبی که در زیر، لینکش رو به اشتراک گذاشته ام، تا حد زیادی جنبه تألیفی داره و گردآوری شده از منابع متنوع فارسی و انگلیسی است. 

لینک دانلود

هپاتوپانکرآس (اهمیت و عملکرد)

هپاتوپانکراس به عنوان غده گوارشی یا غده روده میانی، عضوی از دستگاه گوارش بندپایان (میگو) و نرم تنان است. عملکردهای مربوط به هپاتوپانکرآس در سخت پوستان، در پستانداران به طور جداگانه توسط کبد و لوزالمعده (پانکرآس) ارائه می گردد. هپاتوپانکراس غده ای است که مجاری آن به فضای معده باز می شوند...

در لینک ذیل، متن کوتاهی در زمینه اهمیت و عملکرد این اندام تهیه و تقدیم گردیده است. امیدوارم مورد استفاده عزیزان بازدید کننده واقع شود.

لینک دانلود

مبانی تکثیر و پرورش میگو (قسمت اول: زیست شناسی میگو، بخش دوم)

پیرو انتشار بخش اول مبحث زیست شناسی میگو، در این مطلب، قسمت دوم این مبحث شامل رده بندی، چرخه زندگی و مراحل لاروی گونه لیتوپنئوس وانامی، به حضور علاقمندان تقدیم می گردد. ضمنا بازدیدکنندگان محترم می توانند در صفحه آموزش نیز به سری مطالب " مبانی تکثیر و پرورش میگو" دسترسی داشته باشند. 

لینک دانلود

شناسائی و تمایز میگوهای پنائیده (مقاله)

نویسندگان: دکتر نیما شیری، مهندس خدیجه خشنودی فر

با توجه به اهمیت خانواده پنائیده در صنعت میگوی جهان و ایران و تغییرات زیادی که به ویژه جنس پنئوس از نظر رده بندی در طی زمان متحمل شده و سایر جنس¬های این گروه جانوری از آن منشعب گردیدند، هدف از تحقیق پیش رو معرفی ویژگی¬های تشخیصی میگوهای پنائیده و افتراق جنس پنئوس از جنس¬های مشتق شده از آن می¬باشد. مهمترین ویژگی¬های تشخیصی و وجوه تمایز ریخت شناختی مورد استفاده برای افتراق خانواده پنائیده از سایر خانواده¬های آبشش منشعب، تفاوت¬های موجود در روستروم، پایه چشمی، کاراپاس، پاهای قدم زن، پاهای شناگر، تلسون و بندهای شکمی هستند. خصوصیات روستروم (تعداد خارها) و تلیکوم (وضعیت صفحات جانبی) به عنوان مبنایی برای افتراق جنس¬های Penaeus، Melicertus، Metapenaeus ، Fenneropenaeus، Litopenaeus، Marsupenaeus و Farfantepenaeus از جنس اصلی قرار گرفتند که البته مطالعات ملکولی (mt-DNA) نیز این تقسیم بندی را تائید نموده است. گرچه تفاوت¬های بین گونه¬ای معمولا در حد اندازه¬ی بیشینه به تفکیک جنسیت و ترکیب رنگی بدن افراد است. در آبهای جنوب ایران 7 گونه میگوی وحشی شامل ببری سبز، موزی، سفید هندی، دم قرمز، ژاپنی، سفید سرتیز و خنجری مورد صید و بهره¬برداری قرار می¬گیرند. در گذشته گونه¬های ببری سیاه، ببری سبز، و سفید هندی با هدف پرواربندی، تکثیر می¬شدند که بنا به دلایلی از چرخه تولید تجاری کنار گذاشته شدند و هم اکنون تنها گونه سخت پوست دریایی در صنعت آبزی پروری کشور، میگوی پا سفید غربی است.

 

لینک دانلود

سرنوشت پروتئین خوراکی در میگو

کتاب زیست شناسی میگوهای پنائیده (زبان انگلیسی)

یکی از کتب مرجع (و شاید مهم ترین آن ها) در میان رفرنس های مربوط به زیست شناسی میگوهای خانواده پنائیده، کتاب Biology of Penaeidae نوشته W.Dall و همکاران می باشد که در سال 1990 میلادی نگاشته شده و از سال انتشارش  تاکنون، مورد استفاده و ارجاع محققین بسیاری در سراسر جهان واقع شده است. در این مطلب، کتاب یاد شده را برای علاقمندان و بازدید کنندگان محترم وبلاگ آبزیستان قرار داده ام به این امید که مورد استفاده این عزیزان قرار گیرد.

لینک دانلود

 

دوکفه ای ها، جانورانی ارزشمند

نرمتنان (Mollusca) یکی از بزرگ ترین، متنوع ترین و مهمترین گروه ها در قلمرو جانوران هستند. بیش از ۵۰۰۰۰ گونه در این شاخه معرفی شده است که تقریباً ۳۰۰۰۰ گونه از آن ها دریازی هستند. نرمتنان امروزی به ۶ رده‌ی بزرگ تقسیم می‌شوند که دو کفه ای ها (Bivalves)  با ۷۵۰۰ گونه، دومین رده ی بزرگ نرمتنان را شامل می شوند. این گروه به دلیل روش ویژه ی تغذیه (صافی خواری و معلق خواری) نتوانسته اند محیط آب را ترک کنند. بیشتر آن‌ها دریازی هستند، اما اقسام زیادی نیز در آب های نیمه شور، برکه ها، نهرها، مصب ها و دریاچه ها ساکن اند. بدن نرم آن‌ها درون صدفی سخت جای گرفته است که از دوکفه ی آهکی تشکیل شده است. بعضی در کف آب می خزند، گروهی به اشیاء و اجسام سخت می چسبند و بسیاری از آن‌ها در شن و ماسه نقب می زنند.

دوکفه ای ها از بی مهرگان ارزشمند در دریاها و اقیانوس ها محسوب می شوند و با توجه به پراکنش وسیع، شیوه ی تغذیه ی صافی خواری و تحرک کم، دارای انباشتگرهای زیستی بی نظیری از مواد آلاینده ی زیست محیطی در اندام ها و بافت های خود هستند که در برنامه های مانیتورینگ در محیط های دریایی به کار گرفته می شوند. علاوه بر این، دارای کاربردهای اقتصادی فراوانی نیز هستند، به طوری که با توجه به رشد جمعیت جهان، کشت و پرورش صدف خوراکی به یکی از تولیدات نوین و درآمدزا در مناطق ساحلی بسیاری از کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است. در صورتی که تولید آن‌ها به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد، گام مؤثری در جهت تولید پروتئین حیوانی ارزان قیمت و در نتیجه مبارزه با سوءتغذیه ی پروتئینی خواهد بود. از طرفی خواص دارویی، تولید مروارید و همچنین استخراج کلسیم از پوسته ی دو کفه ای ها توجه بسیاری را نیز به خود جلب کرده است.

ویژگی های زیستی و عملکردی اندام های مختلف در دوکفه ای

صدف و مانتل

صدف در دوکفه ای ها با اتصال به ماهیچه ها، به عنوان اسکلت نگهدارنده عمل کرده و آن ها را در برابر شکارچیان محافظت می‌کند. بخش اصلی صدف از کربنات کلسیم بوده و توسط رسوبی از کریستال های نمک در ماتریکسی از پروتئین و کن شیولین تشکیل شده است. صدف در دو کفه ای ها از سه لایه تشکیل شده که شامل: ۱- لایه ی بیرونی پری اوستریکم نازک، که از کن شیولین شاخی و سخت تشکیل شده و به علت سایش مکانیکی، رسوب موجودات، انگل و یا بیماری، اغلب ضخامت آن بسیار کاهش یافته است؛ ۲- لایه ی منشوری میانی که از آراگونیت یا کلسیت تشکیل شده است؛ ۳- لایه ی آهکی درونی (nacreous) که در مجاورت جبه واقع شده است و به طور مداوم از سطح آن ترشح می شود؛ بنابراین در طول زندگی جانور، به طور مرتب بر ضخامت این لایه افزوده می شود و در گونه های مختلف متفاوت است. از طرفی مانتل متشکل از دو لب بافتی کاملاً بسته در فضای داخلی صدف است و حاوی بافت همبند، عروق همولنف یا خون (که نقش مهمی را در انتقال گازهای تنفسی از سطح بدن ایفا می کند)، عصب و عضله و نیز در برخی از دو کفه ای ها حاوی گناد است که به خوبی در نزدیکی حاشیه ی مانتل گسترش یافته اند. مژه های پوشاننده ی سطح داخلی مانتل نقش مهمی را در هدایت ذرات بر روی آبشش ها و دفع مواد از مانتل بر عهده دارند.

آبشش ها و فرایند های زیستی مختلف آن

آبشش در دو کفه ای ها دو سازه ی بزرگ با ساختاری پرده مانند است که از محور آبششی در امتداد حاشیه ی پشتی از مانتل معلق هستند. به طوری که دارای انواع مختلفی از جمله: filibranch، eulamellibranch ، pseudo-eulamellibranch و heterorhabdic است. آبشش در این جانوران دارای فعالیت های بسیاری از جمله تنفس (با دارا بودن سطح مقطع وسیع و غنی از همولنف)، جمع آوری ذرات غذا (به عنوان عمکلردی ثانویه)، آسان سازی پراکندگی گامت ها و همچنین ایجاد جریان آب در حفره‌ی مانتل به عنوان بخشی از سیستم گردش مواد است.

سیستم گوارشی

سیستم گوارشی دو کفه ای ها شامل دهان، مری، معده، غده گوارشی، روده و مقعد است. دهان در دو کفه ای ها یک شکاف u شکل فشرده بین دو لب است که توسط اپیتلیوم ستونی مژک دار پوشیده شده. مری کوتاه و قیفی شکل بوده و از سمت پشتی- شکمی فشرده شده است. معده در دو کفه ای ها اندامی کیسه ای شکل مسطح است که در قسمت قدامی به مری باز شده و در انتهای خلفی به روده ختم می شود. در دوکفه ای هایی که به روش تصفیه کردن غذا می خورند، میله ژلاتینی (crystalline style) از انتهای خلفی معده در طول کف معده قرار دارد. انتهای روده در مقعد ختم شده و مدفوع به شکل گلوله هایی از طریق منفذ خروجی به بیرون دفع می شود.

سیستم تولید مثلی

در دو کفه ای ها، تنوع قابل ملاحظه ای از ساختارهای تولید مثلی با اشکال آناتومیک متفاوت وجود دارد، به طوری که اکثر آن‌ها از الگوی کلی وجود دستگاه تولیدمثلی تبعیت می کنند که به صورت جفت در کنار (معمولاً در اطراف) دستگاه گوارش قرار دارند. سیستم تولید مثلی در دوکفه ای ها بسیار ساده  است. در اکثر دوکفه ای های دریایی به غیر از اویسترها (Ostrea spp.)، لقاح خارجی بوده و گامت ها از طریق منفذ خروجی حفره ی مانتل، به بیرون آزاد می شوند.

سیستم عصبی و گیرنده های حسی

سیستم عصبی دوکفه ای ها اساساً ساده و دارای تقارن دوطرفه است. به طوری که از سه جفت گانگلیا (گانگلیای مغزی، پایی و احشایی) و چند جفت عصب تشکیل شده است. گانگلیای مغزی در قسمت پشتی مری قرار گرفته که از آن  دو جفت طناب عصبی به قسمت خلفی بدن گسترش می یابد. بدین صورت که یک جفت به طور مستقیم به گانگلیون های احشایی رفته که بر روی سطح ماهیچه ی اداکتور (اتصال دهنده) پشتی قرار دارد و جفت بعدی به سمت گانگلیای پایی، واقع در پای جانور فرستاده می شود. از طرفی گانگلیای مغزی انشعاباتی نیز به سمت پالپ ها، ماهیچه ی اداکتور جلویی و بخشی  از مانتل دارد. گانگلیای پایی جهت کنترل پا و گانگلیای احشایی جهت کنترل بخش بزرگی از آبشش ها، قلب، پری کاردیوم، کلیه، سیستم گوارشی، گناد، ماهیچه ی اداکتور جلویی و قسمتی یا تمام مانتل، سیفون و ارگان های حسی پالیال فعالیت می کنند.

اکثر گیرنده های حسی دو کفه ای ها در قسمت میانی مانتل قرار دارند. اما در گونه های نقب زن این گیرنده ها، بر رأس سیفون ها واقع شده اند. همچنین اپیتلیوم  تنتاکل ها پوشیده از سلول های حسی حساس به لمس است. اوسلیا، اسفرادیا و استاتوسیست از جمله گیرنده های مهم حسی موجود در دو کفه ای ها هستند. بدین صورت که اوسلیا در قسمت میانی مانتل و سیفون ها واقع شده و تغییرات ناگهانی در شدت نور را تشخیص می دهد. گیرنده های اسفرادیا، گیرنده های شیمیایی در تشخیص آب ورودی به مانتل بوده که به دلیل سایز کوچکشان به سختی در دو کفه ای ها قابل تشخیص هستند. یک جفت استاتوسیست در پای جانور در نزدیکی گانگلیای پایی وجود دارد که در جهت یابی گونه های شناور عمل می کند.

سیستم دفعی و ترشحی

در دو کفه ای ها کلیه ها و غدد پریکاردیال از اندام های اصلی دفعی محسوب می شوند، اگرچه ممکن است تولیدات دفعی، از سطح بدن و به ویژه از طریق آبشش ها به بیرون از بدن نیز هدایت گردد. دوکفه ای ها، یوری هالین هستند و رنج وسیعی از شوری را تحمل می کنند. این بی مهرگان دریایی Osmoconformer (تطبیق کننده) هستند و در زمان قرارگیری در محیط های آبی رقیق و آب شیرین کفه های خود را محکم می بندند.

منبع

Gosling, E. 2004. Bivalve Molluscs Biology, Ecology and Culture. Fishing News Books An imprint of Blackwell Science. ISBN 0-85238-234-0.

    مترجم: فریبا فرزادفر             

http://maribio.com/

بیوتکنولوژی دریا

بیوتکنولوژی (زیست فناوری) و به‌طور خاص «بیوتکنولوژی دریا» برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد. یک تعریف گسترده و ساده از بیوتکنولوژی، استفاده از دانش و تکنیک‌های بیولوژیک در جهت ایجاد محصولات و مزایای دیگر برای انسان است.

از این ‌رو، این تعریف، بیوتکنولوژی مدرن و همچنین بسیاری از موارد مرتبط با تولید محصول و فعالیت‌های سنتی مورد استفاده در کشاورزی، تولید مواد غذایی (مانند پنیر) و آشامیدنی را شامل می‌شود. امروزه بیوتکنولوژی در اغلب موارد به‌عنوان آخرین مرحله برای کاربردهای زیستی مولکولی یا ژنومی در نظر گرفته می‌شود که در آن مواد مولکولی و یا ژنتیکی برای تولید محصولات مطلوب و یا دیگر کاربردها دست‌کاری می‌شوند.

آنچه ما به‌عنوان بیوتکنولوژی می‌شناسیم تا حد زیادی بستگی به این دارد که از چه تکنیک‌هایی استفاده می‌کنیم و آن هم در ارتباط با هدف ما است. به همین دلیل سازمان‌های مختلف تعاریف متفاوتی برای بیوتکنولوژی ارائه داده‌اند. برای مثال، در تعریفی مشروط و عمدتاً گسترده، سازمان همکاری و توسعه‌ی اقتصادی (OECD) بیوتکنولوژی را به‌عنوان «استفاده‌ی علمی و فن‌آوری از موجودات زنده و همچنین بخش‌ها، محصولات و مدل‌های مرتبط با آن‌ها، برای تغییر مواد زنده یا غیرزنده جهت تولید دانش، کالا و خدمات» تعریف می‌کند. این تعریف گسترده شامل هر دو تکنیک مدرن و سنتی می‌شود و به همین دلیل همراه با فهرستی ناکامل از تکنیک‌های بیوتکنولوژیکی است که به‌عنوان یک راهنمای تفسیری برای تعریف جامع عمل می‌کند و از این رو در طول زمان تکامل می‌یابد.

بیوتکنولوژی دریا به مواردی احاطه دارد که منابع زیستی دریایی را به‌عنوان منبع یا هدف برنامه‌های کاربردی بیوتکنولوژی درگیر می‌کند. در بسیاری از موارد این بدان معنی است که موجودات زنده مورد استفاده در جهت تولید محصولات و یا خدمات، از منابع دریایی مشتق شده‌اند. همچنین اگر برای ارزیابی سلامت یک اکوسیستم از موجودات خشکی زی به‌منظور ایجاد یک بیوسنسور در محیط دریایی استفاده شود، این نیز در حوزه بیوتکنولوژی دریا جای می‌گیرد.

گردآورنده: جواد لقمان نیا

http://maribio.com/

جانوران غواص

همه‌ی چهارپایان دریایی (marine tetrapods) که شامل خزندگان، پرندگان و پستانداران دریایی هستند، اکثراً در لایه‌های نزدیک به سطح آب زندگی می‌کنند و در حالت معمول (normal) کمتر پیش می‌آید که به قسمت‌های عمیق دریاها بروند. حالت‌های مختلف تنفس و سازش‌های آن‌ها، وقتی در لایه‌های سطحی‌تر به سر می‌برند، شبیه به جانورانی است که در خشکی به سر می‌برند، اما همین جانوران زمانی که به اعماق می‌روند، می‌توانند حتی برای مدت‌های قابل‌توجهی تنفس خود را متوقف کنند که به آن تنفس آپنه (Apnoea)می‌گویند. زمان میانگین غوص برای اکثر مهره‌داران غواص بین ۲۰-۱۰ دقیقه است. برای مثال سمور دریایی قادر است تا اعماق ۵۵ متری و به مدت ۵-۴ دقیقه غواصی کند.

اکثر پستانداران دریایی فقط ۱۰% زندگی خود را در سطح آب (محل تبادل اکسیژن) می‌گذرانند و بقیه زمان خود را در اعماق ۵۰۰-۲۵۰ متری می‌گذرانند. انسان‌ها در صورت استفاده از مخزن اکسیژن در غواصی‌های چند ده متری حتی برای مدت کوتاهی، دچار عوارضی مانند غش (blackout) می‌شوند و در عمق‌های بیشتر احتمال ایجاد اختلالات عصبی و تخدیر نیتروژنی (nitrogen narcosis) هم وجود دارد.

جانورانی که تنفس هوایی دارند به هنگام رفتن به اعماق با کمبود اکسیژن مواجه می‌شوند، بنابراین باید به سطح برگردند تا نیاز اکسیژنی خود را برطرف کنند. محدوده غواصی هوازی (Aerobic Dive Limit)(لحظه‌ای که در آن جانور برای نفس کشیدن به سطح بیاید یا اینکه شروع به متابولیسم هوازی کند) در بین گونه‌ها متغیر است. ارسطو فیلسوف یونانی بیش از ۲۰ قرن پیش به هوازی بودن دلفین‌ها پی برده بود، ولی مبانی فیزیولوژی غواصی در اوایل قرن بیستم برای انسان آشکار شد. از عوامل مهمی که جانوران را مجبور به غواصی می‌کند می‌توان به تغذیه از بستر، فرار از شکارچی و کاهش متابولیسم پایه‌ی بدن اشاره کرد.

گردآورنده: سعید ابراهیم نژاد

http://maribio.com/