حیوانات نیز مانند انسان‌ها به بیماری‌های مزمن مبتلا می‌شوند
سرطان، دیابت و چاقی دیگر فقط مشکلات جوامع بشری نیستند بلکه در سراسر قلمرو جانوران در حال گسترش می باشند.
در سراسر سیاره، جانوران به شکل فزاینده‌ای از بیماری‌های مزمنی که زمانی فقط در انسان‌ها دیده می‌شد، رنج می‌برند. گربه‌ها، سگ‌ها، گاوها و حتی موجودات دریایی با افزایش نرخ سرطان، دیابت، آرتروز و چاقی روبرو هستند - بیماری‌هایی که با همان عوامل مؤثر بر انسان یعنی ژنتیک، آلودگی، تغذیه نامناسب و استرس مرتبط می باشند. یک مطالعه جدید به سرپرستی محققین دانشگاه کشاورزی آتن، مدلی یکپارچه ارائه داده است که این بیماری‌ها را در بین گونه‌ها مرتبط می‌کند.از حیوانات خانگی گرفته تا لاک‌پشت‌های دریایی، جانوران امروزه به همان بیماری‌های مزمنی مبتلا می‌شوند که انسان‌ها نیز با آن ها درگیر هستند. دانشمندان می‌گویند این بیماری‌ها نشان می‌دهند که چگونه تغییرات اقلیمی، آلودگی و سبک زندگی مدرن، سلامت را در سراسر سیاره تغییر داده است.
در سراسر جهان، طیف گسترده‌ای از حیوانات، از جمله حیوانات خانگی، انواع دام و گونه‌های دریایی، در حال ابتلا به مشکلات جدی سلامتی مانند سرطان، چاقی، دیابت و بیماری‌های تحلیل برنده مفاصل هستند. این بیماری‌های مزمن غیرواگیر (NCDs) به طور فزاینده‌ای رایج شده اند، اما جامعه علمی هنوز فاقد تحقیقات گسترده و میان‌رشته‌ای است که توضیح دهد چرا این بیماری‌ها در بسیاری از گونه‌ها در حال افزایش می باشند. درک این روندها به این دلیل ضروری است که همان عواملی که بر سلامت حیوانات تأثیر گذار هستند، اغلب بر انسان‌ها نیز مؤثرند.
اخیرا مطالعه ای در زمینه تحلیل ریسک، رویکرد مفهومی جدیدی را معرفی نموده که برای بهبود نظارت و مدیریت بیماری‌های مزمن در حیوانات طراحی شده است. این تحقیق که توسط آنتونیا ماتاراگا، دانشمند علوم دامی از دانشگاه کشاورزی آتن، سرپرستی می‌شود، مدل ارزیابی ریسک مبتنی بر شواهد ارائه داده است. این چارچوب نه تنها از سلامت در حوزه دامپزشکی پشتیبانی می‌کند، بلکه بینش‌هایی مرتبط با سلامت عمومی نیز ارائه می‌دهد، زیرا انسان‌ها و حیوانات افزایش مشابهی را در شیوع بیماری‌های مزمن تجربه می نمایند.
عوامل ژنتیکی و محیطی مؤثر بر بیماری
پس از بررسی نتایج تحقیقات انجام شده در مورد بیماری‌های غیرواگیر در حیوانات، ماتاراگا عوامل مؤثر متعددی را معرفی کرده است. استعداد ژنتیکی، خطر ابتلا به بیماری را در جمعیت‌های خاص افزایش می‌دهد. سگ‌ها و گربه‌هایی که به واسطه خصوصیات ظاهری انتخاب شده و یا دام‌هایی که با هدف بهبود بهره وری در تولید پرورش داده شده‌اند، نرخ بالاتری از بیماری‌هایی مانند دیابت و اختلال در دریچه میترال را نشان می‌دهند. همچنین تأثیرات محیطی، از جمله رژیم غذایی نامناسب، فعالیت بدنی محدود و استرس طولانی مدت، بر کیفیت و زمان بروز این بیماری‌ها در گونه‌های مختلف تأثیر گذار است.
نمونه‌هایی از این الگوها در بسیاری از محیط‌ها یافت شده است. چاقی در بین گربه‌ها و سگ‌های خانگی شایع است، و در بررسی‌های اخیر تخمین زده شده که ۵۰ تا ۶۰ درصد آنها در دسته‌ی افراد دارای اضافه وزن قرار می‌گیرند، که این امر به افزایش سالانه‌ی دیابت گربه‌سانان کمک نموده است. در محیط‌های کشاورزی، حدود ۲۰ درصد از خوک‌های پرورش‌یافته به صورت متراکم به آرتروز استخوانی مبتلا می‌شوند.
جانوران دریایی نیز با چالش‌های مشابهی روبرو می باشند: در نهنگ‌های بلوگا سرطان‌های دستگاه گوارش گزارش شده، در حالی که ماهی سالمون پرورشی اقیانوس اطلس سندرم کاردیومیوپاتی را تجربه می‌کند. در حیات وحش ساکن در مصب‌های آلوده به مواد شیمیایی صنعتی مانند هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای (PAHs) و بی‌فنیل‌های پلی‌کلرینه (PCBs) میزان تومور کبدی از 15 تا 25 درصد نشان داده شده است.
تغییرات محیطی خطر بیماری را تشدید می‌کند
دگرگونی‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی، این تهدیدات را تشدید نموده است. توسعه شهری، اختلالات اقلیمی، تغییر کاربری اراضی و از بین رفتن تنوع زیستی، فراوانی و شدت مواجهه با عوامل مضر را افزایش داده است. گرم شدن اقیانوس‌ها و تخریب اکوسیستم‌های مرجانی با افزایش میزان تومور در لاک‌پشت‌های دریایی و ماهی‌ها مرتبط می باشد. در شهرها، افزایش دما و کیفیت پایین هوا به چاقی، دیابت و اختلالات ایمنی در حیوانات خانگی منجر شده، در حالی که رواناب‌های آلوده به مواد شیمیایی و نیز آلودگی هوا بر عملکرد غدد درون‌ریز در پرندگان و پستانداران تأثیر گذاشته است.
ماتاراگا معتقد است: «با افزایش سرعت ظهور بیماری‌ها به واسطه تغییرات محیطی، فقدان سیستم‌های تشخیص زودهنگام، تشخیص بیماری‌های غیرواگیر در حیوانات را با تأخیر بیشتری مواجه ساخته است. در حالی که نهادهایی مانند سازمان بهداشت جهانی داده‌های گسترده‌ای در مورد مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر در انسان ارائه می‌دهند، آمار مشابه و دقیق برای جمعیت های جانوری به ندرت در دسترس است. این نشان دهنده نیاز به تحقیقاتی جامع‌تر و نظارت بیشتر در سلامت جانوران برای درک بهتر و رسیدگی به این چالش ها است».
درک الگوهای بیماری در گونه‌های مختلف
در این مطالعه شیوع بیماری‌های غیرواگیر در بین گروه‌های مختلف حیوانات ارزیابی و بررسی شده است که چگونه عوامل خطر خاص در ایجاد بیماری نقش دارند. این تحقیق استراتژی‌های کاهش ریسک را در چهار سطح پیشنهاد نموده است: فردی، جمعیتی (گله‌ای)، اکوسیستمی و سیاست گذاری. یافته‌ها، تغییرات اقلیمی، تخریب زیستگاه ها، آلودگی و عدم تعادل غذایی را به عنوان نیروهای اصلی افزایش آسیب‌پذیری در بین حیوانات خانگی، دام و حیات وحش برجسته نموده اند.
پیوند بین رویکردهای سلامت یکپارچه (One Health) و بهداشت محیط
مدل ماتاراگا، چارچوب‌های « سلامت یکپارچه» را با «سلامت اکوسیستم» ترکیب می‌کند، که هرچند هر دو بر ارتباط بین رفاه انسان، حیوان و محیط زیست تأکید دارند (اما معمولاً بطور مستقل ارزیابی می شوند). این مدل با کنار هم قرار دادن این دیدگاه‌ها، نشان می‌دهد که چگونه حساسیت بیولوژیکی (استعداد ژنتیکی) با فشارهای محیطی و اجتماعی-بوم‌شناختی در ایجاد بیماری تلاقی می نماید.
او امیدوار است که این رویکرد یکپارچه، نظارت هماهنگ‌تری را بر سلامت جانوران، انسان‌ها و اکوسیستم‌ها اعمال نموده و به شناسایی علائم هشداردهنده اولیه در زمینه افزایش بیماری‌های غیرواگیر کمک کند. با شناخت عوامل مشترک دخیل در بیماری‌های مزمن، محققان و سیاست‌گذاران می‌توانند برای کاهش خطرات بیماری در بین گونه‌های مختلف، مجهزتر باشند.
منبع:
Society for Risk Analysis
