مدیریت آب در مزارع پرورش میگو ( بخش چهارم)
شوری
مراد از شوری ، غلظت کلِّ یون های موجود در آب است . عمده ترین یونهای سهیم در ایجاد شوری آب عبارتند از : کلسیم ، منیزیم ، سدیم ، پتاسیم ، بیکربنات ، کلرید و سولفات . واحد شوری را غالباً به صورت گرم در لیتر یا بخش در هزار ( ppt) بیان می کنند .
برای گونه های مختلف آبزیان پرورشی ، شوری های مختلف و متنوعی به عنوان شوری مطلوب ( بهینه یا Optimum) تعریف شده است . در مقادیر بالاتر و یا پائین تر از شوری تعریف شده مطلوب ، آبزی لازم است با صرف انرژی و تغییر در ساختارهای بافتی خود اقدام به مقاومت در برابر تغییر نموده و به این ترتیب از دامنه رشد قابل انتظار دور گردد . بعضاً در مواردی که این تغییرات در شوری محیط ، ناگهانی بوده و یا فراتر از دامنه تحمل باشد ، مرگ آبزی رقم خواهد خورد .
شوری ، از جمله عواملی است که در مرحله مکان یابی جهت آبزی پروری مورد بررسی قرار داده می شود چرا که تنظیم شوری مناسب در مزارع بزرگ با حجم بالای آب مورد نیاز پرورش ، در اغلب موارد فاقد توجیه اقتصادی بوده و بسیار چالش برانگیز است . در طول دوره پرورش نیز ، هرچند شوری آب ورودی به استخر ، تعیین کننده اصلی شوری پرورش است با این حال ، عواملی نظیر تبخیر و ترکیبات ورودی به استخر از طریق مواد بهبود دهنده کیفیت و یا مواد خوراکی ، و در مکان هایی که بارندگی در طول دوره پرورش در آن ها محتمل است ، ایجاد رقت در آب استخر ، این شوری اولیه را تغییر خواهند داد .
در مناطق خشک و بیابانی ، شدت تبخیر روزانه به حدّی است که نیاز به جایگزینی آب تبخیر شده از استخر را به منظور مقابله با افزایش شوری ناگزیر می سازد . علاوه بر تأثیر مستقیم شوری بر روند سوخت و ساز موجود پرورشی ، این عامل ، قادر است به طور غیر مستقیم بر سایر عوامل حیاتی در طول دوره پرورش نیز مؤثر باشد . افزایش شوری سبب کاهش اکسیژن محلول در آب می گردد . از طرفی ، برخی از عوامل بیماریزا ، در شوری های بالاتر ، فاقد قدرت بیماریزایی شدید بوده و یا برعکس ، تنها در شوری های بالا قادر به بروز بیماریزایی می باشند . بعضی گونه های جلبکی نیز تنها در شوری های خاصی قادر به شکوفایی بوده و از طرفی ، افزایش یا کاهش شوری بر میزان تأثیر برخی مواد که به طور معمول جهت بهبود کیفیت ، به آب استخر افزوده می شوند ، مؤثر می باشد . از طرف دیگر ، سهم آمونیاک غیر یونیزه ( سمّی ) درکلِّ نیتروژن آمونیاکی تولید شده ، در شوری های بالاتر کاهش می یابد .تأثیر شوری بر جذب انرژی از غذای داده شده نیز در مطالعات محققین کاملاً اثبات شده است . به این ترتیب که با افزایش شوری ، مقدار انرژی که از طریق غذا در دسترس آبزی قرار می گیرد کاهش می یابد .
معمولاً در مزارع پرورش موجود در مناطق گرم و خشک ( نظیر سواحل شمال و شمال غربی خلیج فارس در ایران ) رایج ترین روش مقابله با افزایش شوری ، جایگزین ساختن آب از طریق تعویض نوبتی است . این مسأله به نوبه خود می تواند مدیریت مزرعه را در استفاده از تعویض آب به عنوان ابزار مدیریتی جهت رفع چالش هایی همچون کمبود اکسیژن ، اصلاح بستر ، تنظیم تراکم پلانکتونی و ... دشوار سازد . از این رو لازم است در کنار روش های رایج ، از تمهیداتی نظیر کاهش 5 تا 10 درصد از میزان غذای داده شده ، هوادهی استخرها در ساعات گرم روز ، افزایش ارتفاع آب استخرها در شرایط دمای بالا نیز بهره گرفت .
