تفاوت بین تطابق (Adaptation) با خودهی (Acclimatization) از نظر فنی و لغوی چیست؟
عزیزانی که در صنعت آبزی پروری به ویژه تکثیر و پرورش میگو فعالیت دارند، حتما به واژه آداپتاسیون یا آداپته کردن قبل از ذخیره سازی لارو در استخرهای پرورش آشنا هستند. البته چند سالی هست که هواداران واژگان فارسی برای این مرحله، از لغت "خودهی" استفاده می کنند که در حقیقت ترجمه واژه انگلیسی Acclimatization است. اما واقعا این دو واژه هم معنا هستند؟ اصلا Adaptation و Acclimation هریک به چه مناست به کار برده شده و چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
خود ما هم از ابتدای ورود به صنعت شیلات و آبزی پروری، بدون توجه به واژه اصلی و صحیح "فرآیند خودهی"، این فرآیند را آداپتاسیون یا آداپته کردن نام نهاده و از آن استفاده می کردیم. ولی اوائل سال 1390 بود که به شکلی اتفاقی کتابی انگلیسی تحت عنوان Dictionary of Ecology نوشته هربرت هانسن و از انتشارات کتابخانه فیزیولوژیک دانشگاه کاتولیک آمریکا (2007) به دستم رسید و باز هم از آن اتفاقی تر (و بقول کتابخوان ها حین تورّق کتاب) دو واژه Adaptation و Acclimation نظرم را به خود جلب نمود و تازه آنجا بود که متوجه تفاوت معنای "خوگیری" با "تطبیق" شدم. اما تعریف این دولغت از نظر اکولوژیست ها چیست؟
Acclimation (سازگاری) در فرهنگ واژگان بوم شناسی آکسفورد به این مفهوم به کار برده می شود:
افزایش تحمل یا سازگاری فیزیولوژیکی یک موجود زنده در مقابل تغییر در محیط اطراف.
واژه دیگری هم مشتق از Acclimation به صورت Acclimatization (خودهی) در لغات انگلیسی به کار می رود که معنای آن ایجاد سازگاری یا وادار نمودن موجود زنده به سازگار شدن با شرایط جدید می باشد.
حال به معنی لغت Adaptation (تطبیق) در همین واژه نامه توجه کنید:
- فرآیند یا فرآیندهایی که طی آنها یک موجود زنده از نظر ظاهری برای محیط پیرامون خود یا برای عملکردهای خاص تناسب پیدا می کند.
- ساختار یا فعالیتهای یک موجود زنده، یا یک یا چند بخش از آن، که موجود را برای زندگی در محیط زندگی خود مناسبتر می سازد.
در واقع می توان چنین استنباط نمود که آداپتاسیون لفظ یا لغتی است که بیشتر زمینه ای تکاملی داشته اما خوگیری یا خودهی جنبه ای فیزیولوژیک دارد. بنابراین به نظر می رسد آنچه پیش از معرفی بچه میگو به استخر پرورش انجام می دهیم خودهی یا Acclimatization است نه آداپتاسیون.
