حقایقی در خصوص شش باور رایج در تکثیرمیگو
Stephen G. Newman, Ph.D.
ترجمه :علی قوام پور
Global aquaculture advocate magazine
November/December 2012
کیفیت پست لارو تولیدی در بین مراکز تکثیر متفاوت و از تنوع بسیاری برخوردار است.برخی تصورات اشتباه در خصوص کیفیت لارو یا آب مصرفی در این مراکز می تواند سبب افت کیفی محصول شود.دراین زمینه می توان از سوء برداشت هایی که در مورد پست لاروهای SPF یا کاربرد پروبیوتیک ها وجود دارد نیز نام برد که در نهایت منجر به افت راندمان تولید مراکز تکثیر می شود.
در طول 25 سال گذشته و طی تجربه ای که بواسطه کار با تکثیر کنندگان و پرورش دهندگان حاصل نموده- ام،فرصت بازدید از صدها مرکز تکثیر در کشورهای متعددی نیز برایم فراهم و از همان ابتدا کار من مشاهده و آموختن بوده است.به این دلیل گهگاه روش های مناسبی در خصوص بهبود تولید به نظرم می رسید که هرجا مدیران مراکز تکثیر راغب به همکاری بوده اند این اصلاح و بهبود ممکن شده است.
با اینحال متأسفانه هنوز هم ،حتی در بین آنها که مدعی بکارگیری دانش فنی در امر تکثیر هستند غفلت هایی دیده می شود که سبب گردیده کیفیت پست لارو تولیدی مراکز تکثیرتا حدزیادی با هم متفاوت باشد.
باور اول :
بازماندگی پائین در مخازن لاروی ناشی از فشار انتخاب (Selection Pressure) است که در طبیعت نیز وجود دارد.در حقیقت در این پروسه، لاروهای ضعیف تر حذف شده و پست لاروهای باقیمانده ،به دلیل توانائی بالاتر،شرایط نامطلوب محیط استخر پرورش را بهتر تحمل می نمایند.
واقعیت چیست ؟
فشار انتخاب در مراکز تکثیر بطورکلی با آنچه در محیط وحشی حاکم است مغایرت داشته و بازماندگی پائین در این مراکز غالباً شاخصی برای مشکلات مدیریتی در تأمین شرایط مطلوب محیط تکثیر و نه بر مبنای انتخاب اصلح است.در واقع پست لاروی که در محیط نامناسب مخازن لاروی در تکثیر تولید شده و بنا به عللی زنده مانده،الزاماً قادر به تحمل پارامترهای(کاملاً متفاوت) استخرپرورش نیست.تجربه نشان داده است که، احتمال بازماندگی بالاتر جمعیت های پست لاروی که بازماندگی مطلوب تری در مرکز تکثیر از خود نشان داده اند ،پس از حمل مناسب و در استخر پرورش بیشتر است.
باور دوم :
کیفیت آب چندان فاکتور مهمی به حساب نیامده و تعویض آب مخازن ضرورت خاصی ندارد.
واقعیت چیست ؟
برخلاف محیط وحشی که پست لاروها قادر به پراکنش در محیط وسیعی هستند،پست لاروهای موجود در مخازن محدود تکثیر،امکان زیادی برای این جابجایی ندارند.از این رو تراکم بالای مخزن تکثیر ،ریسک شیوع سریع بیماری را در بین جمعیت پست لارو افزایش می دهد.به این ترتیب افت کیفیت آب به عنوان مهمترین فاکتور تشکیل دهنده محیط زیست میگو،می تواند عمده ترین عامل بروز استرس و کاهش بازماندگی محسوب گردد.
در نتیجه،تعویض به موقع آب از نکات کلیدی توفیق در تکثیر به شمار می آید.
هرچند ،این به آن معنا نیست که در مخزن لاروی نمی بایست هیچ نوع ماده آلی شکل بگیرد با اینحال،تعویض آب مخازن ضرورتی است که باید جهت کاهش ریسک شیوع بیماری در بین پست لاروها مدّ نظر قرار داشته باشد.
باور سوم :
پست لاروهای SPF در برابر بیماری مقاوم تر از پست لاروهای معمولی بوده و شرایط نامساعد محیط را بهتر تحمل می کنند.
واقعیت چیست ؟
میگوی SPF به این معناست که این میگوها در خصوص ابتلا یا آلودگی به عوامل بیماریزای مشخصی مورد آزمایش قرار گرفته و عدم آلودگی نمونه های آزمایش شده به همان عوامل بیماریزا تأیید گردیده است.اما برای تولید میگوهای مقاوم در برابر بیماری اگر چه وجود میگوهای SPF ضروری است ،با اینحال این روند طی برنامه های غربالگری و آزمایشات ژنتیکی و در خلال پروسه های متعددی انجام می شود.
به مجرد قرار گرفتن میگوهای SPF در محیط فاقد تمهیدات قرنطینه ای و ایمنی زیستی(Biosecurity) دیگر نمی توان صفت SPF را برای پست لاروها در نظر گرفت.
علاوه بر این ،روش های نمونه برداری از میگوها برای ارسال به آزمایشگاه صرفاً بر پایه روش های آماری با ضریب اطمینان پائین تر از صددرصد صورت گرفته و هیچگاه نمی توان به صورت کامل نمونه اخذ شده را نماینده کاملاً مطمئنی برای کل جمعیت محسوب نمود.
باورچهارم :
به جای بکارگیری مراحل مختلف ایمنی زیستی(Biosecurity)،می توان از پروبیوتیک برای حفاظت از پست لارو در مقابل عوامل بیماریزا استفاده نمود.
واقعیت چیست ؟
تاکنون پروبیوتیکی به معنای واقعی (باکتریهایی که قادر باشند با تشکیل کلنی در روده پست لارو مانع استقرار و تشکیل کلنی باکتری های بیماریزا شده و از این طریق مانع بروز بیماری در میگو گردند)برای مراکز تکثیر معرفی نشده است.
هرچند تلاش برای تغییر در ترکیب باکتریایی مخازن تکثیرمیگو ،با کشت باکتری های مفید(یا بی ضرر)در این محیط می تواند تعداد باکتری های بیماریزا را کاهش دهد،با این حال بسیاری از عوامل بیماریزا هنوز قادرخواهندبود به عنوان تهدیدی بالقوه در محیط باقی بمانند.از این رو پروبیوتیکها تنها در کنار سایر تمهیدات مدیریتی و بهداشتی می توانند ابزاری کارآمد برای مدیریت پیشگیری از بیماریها به شمار آیند.
باور پنجم :
همه آنچه برای آغاز مطلوب روند تولید لارو لازم است آب فاقد باکتری است.
واقعیت چیست ؟
غذای زنده شامل آرتمیا و جلبک ازجمله مهمترین منابع آلودگی باکتریایی در مراکز تکثیر می باشند.
در این زمینه می توان به سندرم زوآ(Zoae Syndrome)اشاره کرد که در نتیجه افزایش بارآلودگی در مخازن تکثیر و بصورت ایجاد مشکل در تغذیه مراحل ابتدایی لاروی ،عدم پوست اندازی و در نهایت تلفات سنگین لارو بروز می نماید.
علیرغم اینکه راه های زیادی برای کاهش بارآلودگی مخازن لاروی موجود است اما توجه چندانی به آنها نگردیده،به علاوه ادعای بسیاری از تولید کنندگان اینگونه از محصولات،در عمل فاقد پایه و مبنای علمی بوده است.
باورششم :
پست لاروهایی که بازماندگی بالائی در تکثیر داشته اند،در مقابل حمل نامناسب جهت انتقال به مزرعه پرورش نیز تحمل بالایی خواهند داشت.
واقعیت چیست ؟
همواره علاقه پرورش دهندگان و مدیران تکثیر بر کاهش استرس در مراحل مختلف حیات میگو قرار داشته است.از طرفی،بدن میگو نیز همچون انسان،قادر به تولید ویتامین C (عامل کاهش استرس)نیست و می بایست این ترکیب را از محیط خارج(تغذیه و ...)دریافت نماید.غفلت از این موضوع باعث ضعیف شدن پست لارو پس از انتقال به استخر(زمانی که لارواستعداد بالایی برای تلفات پس از حمل دارد)خواهد گردید .
لینک دانلود متن PDF