فرهنگ آبزیستان (بخش نخست: نقش باورهای مذهبی در حفاظت از ماهیان آب شیرین در کشور هند)
اوایل دهه هشتاد، در نخستین سفر به کشور تایلند، برای گروه ما برنامه بازدید از معبدی در ساحل رودخانه را هماهنگ کرده بودند که در آنجا با صحنه جالبی مواجه شدیم. وقتی بازدید کنندگان پلت های غذای دست ساز را به درون رودخانه می ریختند، گله انبوهی از گربه ماهی برای تغذیه از آن پلت ها به ساحل هجوم میاوردند و در آن هنگام آنقدر احساس امنیت می کردند که به راحتی امکان صید آن ها با دست خالی و بدون هیچ ابزار صیدی فراهم بود (کما اینکه چندتا از ما همین کار را نیز کردیم). وقتی دلیل این تجمع و خوگیری ماهی ها را از راهنمای تور پرسیدیم، با اشاره به معبد و با همان لبخند مألوف و آشنای شرقی گفت، همه چیز ریشه در این معابد دارد. در واقع از توضیح ایشان در طول مسیر بازگشت به هتل، مشخص شد که عادات و سنن مذهبی راهبان و بعدتر، مردم محلی در طول سال ها، سبب شده است تا گله های ماهی در مجاورت معابد حاشیه رود (که گفته می شد تعداد آن ها قریب به هزار معبد در طول رودخانه است) به لحاظ امنیت و نیز فراهم بودن شرایط برای تغذیه پرسه زنند و همین امر سبب شده بود جلوه زیبائی از گردشگری شیلاتی و حفاظت از زیست بوم آبزیان در این منطقه و مناطق شبیه به آن رقم بخورد. پس از آن، به لطف مطالعه و مصاحبت هایی که با کارشناسان مدعو از شرق آسیا (که در ارتباط با تکثیر و پرورش میگو موفق به همراهی با ایشان می شدم) دریافتم که باورهای دینی و مذهبی، یکی از اسباب و علل حفاظت از اکوسیستم آب های شیرین در آن نواحی در طول تاریخ بوده است.
حدود ده سال بعد از آن سفر، وقتی برای موضوع تز دکترا، به نوعی به سراغ یک موضوع اکولوژیک رفته بودم، در خلال تحقیقات کتابخانه ای، به چندین مقاله و فصول مجزا از کتب مختلف برخوردم که بر حفاظت از اکوسیستم آبزیان به ویژه آب شیرین در نقاط مختلف جهان بر پایه باورهای دینی و اعتقادات مذهبی پرداخته بود. از سوئی علاقه به این موضوع مرا بر آن می داشت تا این متون را در جائی ذخیره کنم و از سوی دیگر، موضوع تز (که مربوط به میگوهای دریائی بود) سبب می شد پرداختن به ترجمه آن ها در آن مقطع را، به نوعی به بیراهه رفتن و انحراف از مسیر تکمیل پایان نامه محسوب نمایم. خلاصه در آن سال از خیر ترجمه آن متون گذشتم و مقالات یاد شده را در همان پرونده راکد، رها ساختم تا اینکه چند روز پیش وقتی فراغتی حاصل شده بود به سراغ آن ها رفتم و بازهم ...
فایلی که در این مطلب قرار داده ام و شما می توانید از طریق لینک زیر، به آن دسترسی داشته باشید، نخستین شماره از سری مباحثی است که طی آن تلاش دارم به نقش تاریخی، فرهنگی و مذهبی ارتباط بین انسان و آبزیان در وبلاگ آبزیستان بپردازم و در این خصوص امیدوارم این مطالب مورد توجه و استفاده شما عزیزان واقع گردد.
